Türkiye yüzölçümünün yüzde 92'si deprem kuşağında yer almaktadır ve nüfusunun da yüzde 95'i deprem kuşağında yaşamaktadır. Ayrıca, büyük sanayi tesislerinin yüzde 75'i 1'inci ve 2'nci derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Ülkemizdeki bu bölgelerdeki yapı stoğu ve aktif fay hatları incelendiğinde, depremler ve depreme dayanıklı yapılar her daim taviz verilemeyecek durumdadır. Depremler ülkemizde her zaman çok büyük kayıplara yol açmıştır. Bu noktadan yola çıkılarak son zamanlarda gerçekleşen Pazarcık ve Elbistan depremlerinin yapıların sismik etkilerini minimize edebilmesinde pasif sönümleme cihazlarından sıvı viskoz sönümleyicilerin (SVS) çelik yapılar üzerindeki yapısal davranışı bu çalışmada kıyaslamalı olarak incelenmiştir. Moment aktaran 15 katlı bir çelik çerçeve, SVS’li ve SVS’siz olarak tasarlanmış, SVS’ler tek açıklıkta ve her katta çift çapraz olarak konumlandırılmıştır. Yapısal analizde, yüklere bağlı ritz modal vektörlerinin tanımlandığı SAP2000 yazılımı tercih edilmiştir. Pazarcık depreminin Pazarcık istasyonuna ait veriler ve Elbistan depreminin Göksun istasyonuna ait veriler AFAD veri tabanından alınmış, ilgili tasarım spektrumlarında ölçeklendirilmiş ve zaman tanım alanında etkileri simüle edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre ZD zemin koşullarında SVS’li çerçeveler SVS’siz alternatife kıyasla Pazarcık depreminde maksimum kat öteleme oranını %67 oranında, Göksun depreminde ise %71 oranında azaltmıştır. FEMA Hazus’a göre oluşan yapısal hasarlar incelendiğinde Pazarcık depreminde oluşan hasar SVS kullanımı ile şiddetli hasar seviyesinden az hasarlıya, Göksun depreminde ise şiddetli hasar seviyesinden az hasar seviyesine ulaştığı gözlemlenmiştir. ORCID NO: 0000-0002-9183-3344
Anahtar Kelimeler: Sıvı Viskoz Sönümleyici, Yüksek Çelik Yapılar, Pazarcık, Elbistan, Kat Öteleme Oranı
|
