Öz: Yüksek dayanımlı çeliklerin üretilebilmesi için kullanılan yöntemlerin başında “Sıcak Şekillendirme Yöntemi” teknolojisi gelmektedir. Sıcak şekillendirme pres hattında her parçaya ait özel kalıplar kullanılmaktadır. Malzeme, fırında östenitleşme sıcaklığına kadar ısındıktan sonra kalıp içinde preslenmektedir. Toyotetsu firmasının geliştirmiş olduğu sıcak pres hatlarında, presleme esnasında parça şekline göre form verme, kesme-delme ve su verme operasyonları gerçekleşmektedir. Delme prosesi sonucu oluşan hurda parçacıkları, kalıp içerisindeki hurda tavalarına düşmektedir. Düşen hurdaların birikmiş olduğu hurda tavaları ise belirli aralıklarla operatörler tarafından boşaltılmaktadır. Bu işlem esnasında çalışan sistem durdurulmaktadır. Bu duruşlar nedeniyle sistemde sürekli duruşlar yaşanmaktadır. Mevcut kalıp yapılarının incelenmesi ve teknik imkânların değerlendirilmesi ardından, duruş olmadan kalıp içerisindeki hurda parçacıklarının otomatik hurda tahliye sistemi ile uzaklaştırılabilmesi gerçekleştirilmiştir.
Hurdaların kalıp içinden çekebilmek adına vakum yöntemi düşünülmüştür. Vakum ile çekme işlemi için vakum gücü hesabı ve sistem analizleri yapılmıştır. Vakumun hava akışı oluşturmasıyla negatif basınç oluşturması ve hurda parçacıkları için yapılan kanal ve tesisat işlemleri ile birlikte havanın akış gücü parçacıkları çekmede kullanılmıştır. Aynı zamanda üretim sisteminde kalıplar sürekli olarak değiştiğinden, vakum yöntemi kullanabilmek adına pres makinesi ile kalıp arasında oto-kaplin mekanizması tasarımı, imalatları ve kurulumu yapılmıştır. Hurda tahliyesi sisteminde kalıp içlerinde hurdaların birikmesi sonucu oluşabilecek tıkanıklığı görebilmek adına çeşitli sensörler ve sistemler düşünülmüştür. Bu sistemleri hatta bulunan makineye entegre ederek akışın basınç, debi ve makinenin akım değerlerine göre sistemi kontrol edebilmek adına PLC yazılımı gerçekleştirilerek akıllı bir sistem oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu sistemde her kalıptan baskı esnasında ve baskı önceside veriler alınmaya çalışılmış ve her kalıp için ayrı veri tabanı oluşturulmuştur. Bu verilerin analiz edilmesi ve en iyi durum ortaya çıkartılarak data olarak kaydedilmiştir. Her kalıp otomatik olarak değiştiğinde çalışma mekanizmasındaki veri kendini değiştirip algılama sistemi hazır halde olması sağlanmıştır.
Son yıllarda, otomotiv sektöründeki emisyon salınımının azaltılması faaliyetleri kapsamında üzerine en çok çalışılan konulardan biri araç ağırlıklarının azaltılmasıdır. Sıcak şekillendirme sonrasında kesme/delme işlemlerinde tercihen lazer kesim teknolojisi kullanılmaktadır. Oldukça yüksek maliyetli olan sıcak pres teknolojisinin etkin kullanımı ve lazer kesimde delinecek bazı deliklerin kalıp içinde yapılması için hurda tahliye yöntemi büyük önem arz etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sıcak Şekillendirme Teknolojisi, Vakum Yöntemi, Otomatik Kaplin Mekanizması, Veri Toplama-Analiz
|
