Öz: Yüksek dayanýmlý çeliklerin üretilebilmesi için kullanýlan yöntemlerin baþýnda “Sýcak Þekillendirme Yöntemi” teknolojisi gelmektedir. Sýcak þekillendirme pres hattýnda her parçaya ait özel kalýplar kullanýlmaktadýr. Malzeme, fýrýnda östenitleþme sýcaklýðýna kadar ýsýndýktan sonra kalýp içinde preslenmektedir. Toyotetsu firmasýnýn geliþtirmiþ olduðu sýcak pres hatlarýnda, presleme esnasýnda parça þekline göre form verme, kesme-delme ve su verme operasyonlarý gerçekleþmektedir. Delme prosesi sonucu oluþan hurda parçacýklarý, kalýp içerisindeki hurda tavalarýna düþmektedir. Düþen hurdalarýn birikmiþ olduðu hurda tavalarý ise belirli aralýklarla operatörler tarafýndan boþaltýlmaktadýr. Bu iþlem esnasýnda çalýþan sistem durdurulmaktadýr. Bu duruþlar nedeniyle sistemde sürekli duruþlar yaþanmaktadýr. Mevcut kalýp yapýlarýnýn incelenmesi ve teknik imkânlarýn deðerlendirilmesi ardýndan, duruþ olmadan kalýp içerisindeki hurda parçacýklarýnýn otomatik hurda tahliye sistemi ile uzaklaþtýrýlabilmesi gerçekleþtirilmiþtir.
Hurdalarýn kalýp içinden çekebilmek adýna vakum yöntemi düþünülmüþtür. Vakum ile çekme iþlemi için vakum gücü hesabý ve sistem analizleri yapýlmýþtýr. Vakumun hava akýþý oluþturmasýyla negatif basýnç oluþturmasý ve hurda parçacýklarý için yapýlan kanal ve tesisat iþlemleri ile birlikte havanýn akýþ gücü parçacýklarý çekmede kullanýlmýþtýr. Ayný zamanda üretim sisteminde kalýplar sürekli olarak deðiþtiðinden, vakum yöntemi kullanabilmek adýna pres makinesi ile kalýp arasýnda oto-kaplin mekanizmasý tasarýmý, imalatlarý ve kurulumu yapýlmýþtýr. Hurda tahliyesi sisteminde kalýp içlerinde hurdalarýn birikmesi sonucu oluþabilecek týkanýklýðý görebilmek adýna çeþitli sensörler ve sistemler düþünülmüþtür. Bu sistemleri hatta bulunan makineye entegre ederek akýþýn basýnç, debi ve makinenin akým deðerlerine göre sistemi kontrol edebilmek adýna PLC yazýlýmý gerçekleþtirilerek akýllý bir sistem oluþturulmaya çalýþýlmýþtýr. Bu sistemde her kalýptan baský esnasýnda ve baský önceside veriler alýnmaya çalýþýlmýþ ve her kalýp için ayrý veri tabaný oluþturulmuþtur. Bu verilerin analiz edilmesi ve en iyi durum ortaya çýkartýlarak data olarak kaydedilmiþtir. Her kalýp otomatik olarak deðiþtiðinde çalýþma mekanizmasýndaki veri kendini deðiþtirip algýlama sistemi hazýr halde olmasý saðlanmýþtýr.
Son yýllarda, otomotiv sektöründeki emisyon salýnýmýnýn azaltýlmasý faaliyetleri kapsamýnda üzerine en çok çalýþýlan konulardan biri araç aðýrlýklarýnýn azaltýlmasýdýr. Sýcak þekillendirme sonrasýnda kesme/delme iþlemlerinde tercihen lazer kesim teknolojisi kullanýlmaktadýr. Oldukça yüksek maliyetli olan sýcak pres teknolojisinin etkin kullanýmý ve lazer kesimde delinecek bazý deliklerin kalýp içinde yapýlmasý için hurda tahliye yöntemi büyük önem arz etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sýcak Þekillendirme Teknolojisi, Vakum Yöntemi, Otomatik Kaplin Mekanizmasý, Veri Toplama-Analiz
|
