Günümüzde Dünya üzerinde sayıları milyarlarla ifade edilen otomobillerin yaygın kullanım geçmişi 19. yy sonlarına uzanmaktadır. İlk icat edildiği yıllardan günümüze otomobil tasarımları gitgide daha karmaşık hale gelmekte ve otomobiller değişken boyutlarda binlerce parçadan oluşmaktadır. İçinde taşıdığı yolcularını konforlu ve güvenli bir şekilde bir noktadan diğerine taşıyabilmesi adına otomobil parçaları birbirleri ile kusursuz şekilde çalışabilmelidir. Bunun temin edilebilmesi için otomobili oluşturan parçaların mekanik özelliklerinin yanında ölçüsel doğruluklarının da gerekli standartları sağlaması ve bunun üretimin her aşamasında periyodik olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu kontrol ise otomotiv sektörü tedarik zincirinin tüm halkalarında kullanılan kontrol fikstürleri ile sağlanmaktadır. Kontrol fikstürlerinin gelişimi de otomobillere paralel olarak oldukça eskiye dayanır. Tasarımı ve imalatı son derece hassas çalışma gerektiren kontrol fikstürleri ağırlıklı olarak mekanik prensiple çalıştıkları için uzun yıllar zor koşullarda hizmet verebilmeli ve bakım gereksinimi asgari düzeyde olmalıdır. Çok eksenli ve bilgisayar kontrollü tezgahların ve 3D baskı gibi yenilikçi teknolojilerin de gelişimine paralel olarak, hassas çalışmanın getirdiği zorluklar büyük ölçüde aşılmıştır. Çalışma prensiplerini basitçe ifade etmek gerekirse; belirli eksenlerde sabitleme yapılarak fikstür üzerine tespit edilen parçaların yüzey, kenar ve delik konumları mekanik bloklar ya da optik sistemler vasıtasıyla ölçülür. Kontrol fikstürlerinde malzeme seçimi basit bir adım gibi görünse de tasarım aşamasından imalat sonrası kullanımına kadar tüm süreçte aslında belirleyici bir unsurdur. Maliyet, mekanik özellikler, işlenebilirlik gibi pek çok parametre özelinde malzeme seçimi titizlikle gerçekleştirilmesi gereken bir işlemdir. Bu çalışmamızda otomotiv sektöründe kullanılan kontrol fikstürleri kısaca özetlenmiş, yaygın olarak kullanılanlar başta olmak üzere kontrol fikstürlerinde kullanılan malzemeler irdelenmiş ve örnek bir fikstür çalışması üzerinde malzeme seçimine dair bir uygulama gerçekleştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kontrol Fikstürü, Kalite, Otomotiv Sektörü, Malzeme Seçimi
|
