Yer kabuğunun doğal bileşenlerinden birisi olan krom elementinin ekonomik olarak üretilebildiği mineral, kromittir. Kromit cevheri, metalürji, kimya ve döküm sanayi gibi sektörlerde kullanılmakta olup, bu sektörlerde kromit cevherinin yerini alabilecek bir alternatif bulunmamaktadır. Türkiye kromit rezervleri bakımından dünya üzerinde önemli bir paya sahiptir. Kromit cevher zenginleştirme sonrası ortaya çıkan tesis atıklarının içerisinde %1-%2 oranında kromit minerali bulunmaktadır.
Bu çalışmada içerisinde yaklaşık %1-2 kromit minerali içeren krom zengineştirme tesisi atıkları, tekrar bir zenginleştirme işlemine tabi tutularak bu atıklardan kromit kazanımı amaçlanmıştır. Bu amaçla krom zenginleştirme tesisi atıklarına eleme, manyetik ayırma ve çalışma kapsamında geliştirilen sallantılı masada zenginleştirme işlemleri uygulanmıştır. Giren ürünler ve atıklar XRF yöntemi ile kantitatif olarak analiz edilmiş böylece manyetik ayırma ve geliştirilen sallantılı masanın birlikte kullanılması ile bu atıklardan kromit kazanımının potansiyeli araştırılmıştır.
Sallantılı masa ile zenginleştirme yönteminde, cevher muhteviyatında bulunan minerallerin dansite (gravite) farklılıklarından faydalanılarak cevher zenginleştirme gerçekleştirilir. Sallantılı masada tabaka halinde akan akışkan ortam ile etkin bir ayrıştırma sağlanmaktadır. Zenginleştirme yöntemleri arasında özellikle gravite yönteminde yaygın olarak kullanılan cevher zenginleştirme makinasıdır. Masalar genellikle yamuk, paralelkenar, dikdörtgen veya v şeklinde olan masa sathında, ensiz ve uzun eşiklerden oluşur. Yatayda birkaç derecelik eğime sahip olan masanın uzunluğuna ileri ve geri hareket yaptırılır. Gerçek zenginleştirme prosesinde eşikli masalar kullanılır ve bu masaların ince tane boyudunda suyun sürükleme etkisi nedeni ile kromit kaçağı fazladır. Bu yüzden bu atıklar ince tane boyunda daha etkili olması öngörülen eşiksiz sarsıntılı masada zenginleştirme işlemine tabi tutulmuştur.
Kromit cevher zenginleştirme tesisinden alınan numunenin tasarımı yapılan bariyersiz sallantılı masa ile yeniden zenginleştirme işlemlerine tabi tutularak geri kazanımları deneysel olarak araştırılmıştır. Yapılan zenginleştirme işlemleri sonucunda +0 µ / - 106 µ mikron aralığındaki kromit yüzdesi %4,47 iken bariyersiz sallantılı masada son bulan zenginleştirme sonucuna göre elde edilen kromit ürün yüzdesi %21,53 olarak gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kromit, cevher zenginleştirme, sarsıntılı masa
|
