Atıl kapasite, bir üretim biriminde mevcut olup kullanılmayan kapasitedir ve üretim işletmeleri için önemli bir problemdir. Atıl kapasite çeşitli sebeplerden dolayı ortaya çıkabilir. İşçi devamsızlığı, yönetimsel hatalar ve doğal afetler atıl kapasite sebeplerinden bazılarıdır. Bu çalışmada örnek bir üretim işletmesindeki giriş istasyonunun kapasite kısıtı sebebiyle diğer istasyonlarda üretilemeyen ürünler için atıl kapasite probleminin tanımlanması, incelenmesi ve çözümü üzerine çalışılmıştır. Bu amaçla “Kaynak Tüketim Muhasebesi” yönteminden faydalanılmıştır. Atıl kapasite maliyetinin hesaplanmasında Kaynak Tüketim Muhasebesi yöntemi, faaliyet tabanlı maliyetleme ve Alman maliyet muhasebesinin geliştirilmesi ile ortaya çıkmış bir maliyet yöntemidir. Bu yöntemin diğer yöntemlerden farkı atıl kapasite maliyetini hesaplayabilmesi ve kaynaklara yüklememesidir. Bu yöntem doğrultusunda örnek işletmedeki maliyet kaynakları belirlenerek işçilik ve makine kaynak havuzları oluşturulmuş, ardından kaynak havuzlarındaki sabit ve değişken yükleme oranları belirlenmiştir. Sonrasında ise kaynak maliyetlerinin faaliyetlere dağıtımı gerçekleştirilmiştir. Bu işlemlerin ardından atıl kapasite hesaplaması yapılmış ve elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Sonuçlar tartışılırken 3 senaryo üzerinde durulmuştur. Atıl kapasitenin oluşmaması için ilk senaryo da makine yatırımı önerilmiştir. Dar boğazın oluştuğu makine grubu için yatırım yapılmasının uygulanabilirliği incelenmiştir. İkinci senaryoda ise atıl kapasitenin oluşmaması için makine yatırımı yapılamıyorsa diğer istasyonları beslemek için dışarıdan yarı mamul tedariki yapılmasının uygulanabilirliği incelenmiştir. Son senaryoda ise atıl kapasitenin oluşmaması için mevcut makine parkuru için hat dengeleme çalışması yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: atıl kapasite, kaynak tüketim muhasebesi, kapasite kullanımı.
|
