Transformatörler elektrik iletim sistemlerinde elektrik enerjisinin en az kayıpla tüketim merkezlerine iletilmesini sağlayan en önemli donanımlardır. Elektrik dağıtım sistemlerinde ise hem dağıtım kayıplarının azaltılması amacına hizmet eder; hem de tüketicilere elektrik tedarik kaynağı gibi görev yaparak istenilen gerilim seviyesinde elektrik sağlarlar. Elektrik iletim ve dağıtım şirketlerinin yanı sıra özellikle orta ve büyük ölçekli sanayi abonelerinin transformatörleri kendileri tarafından seçilir. Transformatörler öncelikle güç, gerilim seviyeleri, bağlantı grubu, gerilim kademe sayıları, bağıl kısa devre oranı gibi mühendislik hesaplarına göre değerlendirilir. Ancak tüm bu değerler aynı olsa bile transformatör türü seçimi gerek işletme döneminde ortaya çıkması olası arızalar ve problemler ve gerekse ekonomik açıdan iyi değerlendirilerek karar verilmesi gereken kritik bir süreçtir. Bu çalışmada öncelikle transformatörlerin işletilmesi sırasında ortaya çıkan arıza türleri, öngörülemeyen durumlar, bunların meydana getireceği kısa devre vb. tehlike tehditleri incelenmiştir. Bunlar analiz edilerek teknik bir değerlendirme ve trafo türleri bakımından karşılaştırma yapılmıştır. Daha sonra transformatörlerin işletme döneminde ortaya çıkan mıknatıslanma (demir) kayıpları ve primer ve sekonder sargılardaki joule kayıpları ve bunların satın alma sürecindeki etkileri incelenmiştir. İlk satın alma maliyeti, işletme döneminde ortaya çıkan sabit ve değişken maliyetler teknik kayıplarla ilişkilendirilmiştir. Toplam sahip olma maliyetinin hesaplanması yapılmıştır. Hesaplamalarda net bugünkü değer, ortalama ekonomik ömür, çalışma rejimi, faiz oranları ve diğer parametrelerin toplam sahip olma maliyeti için önemi ortaya koyulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Transformatörler, arızalar, kayıplar, öngörülemeyen durumlar, ekonomik analiz
|
