Transformatörler elektrik iletim sistemlerinde elektrik enerjisinin en az kayýpla tüketim merkezlerine iletilmesini saðlayan en önemli donanýmlardýr. Elektrik daðýtým sistemlerinde ise hem daðýtým kayýplarýnýn azaltýlmasý amacýna hizmet eder; hem de tüketicilere elektrik tedarik kaynaðý gibi görev yaparak istenilen gerilim seviyesinde elektrik saðlarlar. Elektrik iletim ve daðýtým þirketlerinin yaný sýra özellikle orta ve büyük ölçekli sanayi abonelerinin transformatörleri kendileri tarafýndan seçilir. Transformatörler öncelikle güç, gerilim seviyeleri, baðlantý grubu, gerilim kademe sayýlarý, baðýl kýsa devre oraný gibi mühendislik hesaplarýna göre deðerlendirilir. Ancak tüm bu deðerler ayný olsa bile transformatör türü seçimi gerek iþletme döneminde ortaya çýkmasý olasý arýzalar ve problemler ve gerekse ekonomik açýdan iyi deðerlendirilerek karar verilmesi gereken kritik bir süreçtir. Bu çalýþmada öncelikle transformatörlerin iþletilmesi sýrasýnda ortaya çýkan arýza türleri, öngörülemeyen durumlar, bunlarýn meydana getireceði kýsa devre vb. tehlike tehditleri incelenmiþtir. Bunlar analiz edilerek teknik bir deðerlendirme ve trafo türleri bakýmýndan karþýlaþtýrma yapýlmýþtýr. Daha sonra transformatörlerin iþletme döneminde ortaya çýkan mýknatýslanma (demir) kayýplarý ve primer ve sekonder sargýlardaki joule kayýplarý ve bunlarýn satýn alma sürecindeki etkileri incelenmiþtir. Ýlk satýn alma maliyeti, iþletme döneminde ortaya çýkan sabit ve deðiþken maliyetler teknik kayýplarla iliþkilendirilmiþtir. Toplam sahip olma maliyetinin hesaplanmasý yapýlmýþtýr. Hesaplamalarda net bugünkü deðer, ortalama ekonomik ömür, çalýþma rejimi, faiz oranlarý ve diðer parametrelerin toplam sahip olma maliyeti için önemi ortaya koyulmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Transformatörler, arýzalar, kayýplar, öngörülemeyen durumlar, ekonomik analiz
|
