Porselenlerin yüzeyinde camsı parlak ve çekici bir estetik sağlayan sır; ürünlerin yüzeylerinde oluşan yemek kalıntılılarının temizlenmesini kolaylaştıran ve mikroorganizmaların büyümesini engelleyen hijyenik bir tabakadır. Porselen ürünlere uygulanan sır, renk, parlaklık ve yüzey pürüzlülüğü gibi nihai özelliklerin çoğunda büyük etkiye sahiptir. Kullanım alanlarına göre uygulanan sırlar parlak, mat veya farklı renklerde olabilir. Düşük emprütite oranına sahip inorganik hammaddelerin öğütülmesi elde edilen ve porselen bünye üzerinde pişirilme sonucunda camsı yapıyı sağlayan sır, kimyasal bileşimi açısından, bünyenin ısıya bağlı davranışına uyum sağlaması ve kullanım esnasındaki koşullara karşı dayanıklı olması gerekmektedir. Porselen sırlarda arzu edilen en önemli husus, sırın seramik bünye ile normal koşullarda kimyasal ve fiziksel olarak bütünleşme göstermesidir. Bu bütünleşme ne kadar iyi olursa sırın kalitesi o kadar iyi olmaktadır. Sırın sahip olduğu özellikler büyük ölçüde sırı oluşturan bileşim ve pişirme parametrelerine bağlı olmak üzere, viskozite, yüzey gerilimi, ısıl genleşme, mekanik ve kimyasal dış etkenler gibi parametrelerden dolayı farklılık gösterebilir Malzemelerin termal şok direnci termal genleşme katsayı değerleri dikkatte alınarak test edilmektedir. Porselen ürünlerde bünye ile sır arasındaki termal genleşme katsayı uyumu önem teşkil etmektedir. Bünye ile sır arasındaki termal genleşme katsayı farkı arttıkça, porselen ürünlerde ani sıcaklık değişimlerinde çatlak oluşma riski artmaktadır. Feldspatların en önemli mineral grupları sodyum, potasyum, kalsiyum ve nadiren baryumlu alüminyum silikatlardır. Seramik bünye ve sırlarda ortoklaslar aranan feldspat grubu olmakla birlikte K2O.Al2O3.2SiO2 formülüne sahiptir. Feldispat bünye ve sırlarda eritici özelliğinden yararlanmak için kullanılmaktadırlar. Ortoklasın yumuşama ve ergime sıcaklık aralığı albit feldspatlara göre daha geniş olduğundan ve ergime öncesi viskoz akış gösterdiğinden daha çok tercih edilir. Potasyum Feldispat (ortoklas) 1280°C ergimeye başlar. Bu çalışmada; mat sıra feldspat ilavesi ile termal genleşme katsayısı arttırılarak bünye ile uyumu incelenmiştir. Bisküvi pişirimi gerçekleştirilmiş porselenin bünyenin daldırma prosesi ile yeni sır reçeteleri ile sırlanarak 1230-1260°C sıcaklıklar arasında soğuktan soğuya 5,5-6 saat pişirimi yapılmıştır. Daha sonra sinterlenmiş numunenin kristal fazların belirlenmesi için X-ışınları difraksiyon (XRD) analizi yapılmıştır. Sinterlenen numunelerde termal genleşme katsayılarının belirlenmesi için dilatometre kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Porselen, Sır, Mat, Feldispat, Termal Genleşme, Faz
|
