Kırsal kesimlerde oluşan evsel ve diğer atıksular alıcı ortama verildiklerinde yüzeysel sular, yeraltı suları ve toprakta kirliliğe sebep olmaktadır. Bu nedenle kentsel alanlarda olduğu gibi kırsal alanlarda da evsel atıksuların arıtımı gereklidir. Bu noktada kentsel alanlardan farklı olarak öne çıkan sorun, bu tesislerin coğrafi olarak dağınık, işgücünden uzak olmaları nedeniyle; tasarım, ilk yatırım, nakliye, enerji temini, erişim, işletme, bakım, onarım, kontrol ve ölçme alanlarında birçok zorlukla karşılaşılmasıdır. Bu tesislerde etkin, düşük maliyetli, güvenilir, kolay ve sürekliliği sağlanabilen çözümlere ihtiyaç vardır. Bu zorlukların bertarafına yönelik doğal arıtma sistemleri yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada; Denizli kırsal kesimi atıksularının arıtımında kullanılan doğal arıtma (yapay sulak alan) tesislerinde yaşanan problemler ve çözüm önerileri değerlendirilmektedir.
Denizli kırsal alanında 26 adet paket arıtma tesisi bulunmaktadır. Bunlardan 19 tanesinde gelen atıksu debisi tasarım debisinin çok üzerindedir. Örneğin proje debisi 64 m3/gün olan Beylerbeyi paket arıtma tesisine 309 m3/gün atıksu girişi olmaktadır. Bu durum arıtma verimini düşürmektedir. Paket arıtma tesislerine ilaveten Denizli kırsal kesiminde 19 adet doğal arıtma bulunmaktadır. Ancak bunlardan sadece 5 tanesi çalışır durumdadır. Faal durumdaki doğal arıtma tesislerinde yapılan ölçümlerde ortalama AKM, BOİ, KOİ, toplam azot ve toplam fosfor giderimi sırasıyla %80, %84, %80, %47 ve %37’dir.
Bu çalışma kapsamında, Denizli kırsal kesim atıksularının arıtımındaki mevcut durum belirlenmiş olup, özellikle doğal arıtma tesislerinin detaylı işletme durumları incelenmiş ve kapasite ve verim artışı için çözüm önerileri ortaya konulmuştur. Ayrıca, yapay sulak alanlar ile diğer türdeki kırsal atıksu arıtma tesisleri (ardışık kesikli reaktör, biyolojik paket arıtma vb.) ile karşılaştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Atıksu Arıtımı, Doğal Arıtma, Yapay Sulak Alanlar, Denizli
|
