Boyutlarý mikron ve mikron altýnda deðiþiklik gösteren plastik parçacýklar olan mikroplastiklerin doðal yaþama olan olumsuz etkileri son yýllarda büyük önem kazanmýþtýr. Mikroplastik kirliliðini oluþturan en önemli unsurlar, tarým, sanayi faaliyetleri ve antropojenik etkilerdir. Mikroplastiklerin iki farklý yoldan çevreye býrakýldýðý bilinmektedir. Bunlardan ilki, büyük plastiklerin zaman içinde parçalanmasý ile olurken, diðeri, evsel atýk sulardaki mikroplastiklerin doðaya karýþmasý þeklinde olmaktadýr. Atýk sularýn, su kaynaklarýna deþarj edilmesiyle sucul ekosistemlere karýþan bu mikroplastik partiküllerin su canlýlarý için ciddi problem oluþturduðu bilinmektedir. Balýklar ve diðer istiridye ve midye gibi suyu filtre ederek beslenen deniz canlýlarý tarafýndan bu partiküllerin besin olarak alýnabildiði ve bu canlýlarda mikroplastik birikimi oluþturduðu bilinmektedir.
Bu çalýþmada, atýk su ile su ekosistemine karýþan bu mikroplastiklerin su canlýlarý ve bu canlýlarý tüketen insanlarýn saðlýðý üzerinde oluþturabileceði etkiler literatür taramasý yapýlarak incelenmiþtir. Sonuç olarak, bu mikroplastikler su canlýlarý tarafýndan tüketildiklerinde, enzimatik aktivite ile parçalanamadýklarýndan canlýlarýn sindirim sisteminde birikerek besin sindiriminin azalmasýna sebep olmaktadýr. Bu durum sucul canlýlarýn büyümesini engelleyerek yaþam koþullarýný etkilemektedir. Ayrýca, sucul ortamlara karýþan bu mikroplastikler, deniz ürünlerinin tüketilmesi ile insanlarýn besin zincirine de dahil olmaktadýr. Mikroplastiklerin hücre zarýndan ve plasentadan geçerek insan saðlýðýný etkilediði tespit edilmiþtir. Ayrýca, mikroplastiklerin, fetüsün baðýþýklýk sistemini bozabilecek kimyasallar taþýmalarý sebebiyle, fetüs geliþimini de etkileyebildikleri ortaya konmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Besin zinciri, insan saðlýðý, mikroplastikler, su canlýlarý, sucul ekosistemler
|
