Boyutları mikron ve mikron altında değişiklik gösteren plastik parçacıklar olan mikroplastiklerin doğal yaşama olan olumsuz etkileri son yıllarda büyük önem kazanmıştır. Mikroplastik kirliliğini oluşturan en önemli unsurlar, tarım, sanayi faaliyetleri ve antropojenik etkilerdir. Mikroplastiklerin iki farklı yoldan çevreye bırakıldığı bilinmektedir. Bunlardan ilki, büyük plastiklerin zaman içinde parçalanması ile olurken, diğeri, evsel atık sulardaki mikroplastiklerin doğaya karışması şeklinde olmaktadır. Atık suların, su kaynaklarına deşarj edilmesiyle sucul ekosistemlere karışan bu mikroplastik partiküllerin su canlıları için ciddi problem oluşturduğu bilinmektedir. Balıklar ve diğer istiridye ve midye gibi suyu filtre ederek beslenen deniz canlıları tarafından bu partiküllerin besin olarak alınabildiği ve bu canlılarda mikroplastik birikimi oluşturduğu bilinmektedir.
Bu çalışmada, atık su ile su ekosistemine karışan bu mikroplastiklerin su canlıları ve bu canlıları tüketen insanların sağlığı üzerinde oluşturabileceği etkiler literatür taraması yapılarak incelenmiştir. Sonuç olarak, bu mikroplastikler su canlıları tarafından tüketildiklerinde, enzimatik aktivite ile parçalanamadıklarından canlıların sindirim sisteminde birikerek besin sindiriminin azalmasına sebep olmaktadır. Bu durum sucul canlıların büyümesini engelleyerek yaşam koşullarını etkilemektedir. Ayrıca, sucul ortamlara karışan bu mikroplastikler, deniz ürünlerinin tüketilmesi ile insanların besin zincirine de dahil olmaktadır. Mikroplastiklerin hücre zarından ve plasentadan geçerek insan sağlığını etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca, mikroplastiklerin, fetüsün bağışıklık sistemini bozabilecek kimyasallar taşımaları sebebiyle, fetüs gelişimini de etkileyebildikleri ortaya konmuştur.
Anahtar Kelimeler: Besin zinciri, insan sağlığı, mikroplastikler, su canlıları, sucul ekosistemler
|
