Yaptýðýmýz çalýþmada poliamid 6,6/ poliamid 6 elastan örme kumaþlara aktif merkez olarak serin tipi proteaz enzimi ile ön iþlem yapýlarak boyama sýcaklýklarýnýn düþürülmesi hedeflenmiþtir. Poliamid elastan lifleri aðýrlýklarýnýn %1-5 'i kadar asit boyar maddesini baðlayabilmektedir ve poliamid liflerinin kristal bölgeye sahip olmasýndan dolayý hidrofob yapýlý olup doðal liflere göre boyanabilirliði daha zordur. Bilindiði gibi poliamid 6 - poliamid 6,6 liflerinin elastikiyeti yüksek lifler olup yüksek sýcaklýklarda yapýlan boyamalarda zarar görmektedir. Öte yandan verimli bir boyama iþlemi yapýlabilmesi için poliamid gibi sentetik liflerde kaynama sýcaklýðý ve hatta daha düzgün boyama eldesini desteklemek için hafif HT boyama þartlarýnýn kullanýlmasý gerekmekte, eðer boyama sýcaklýðý düþürülecek olursa boya alýmý düþtüðünden boyama verimi azalmaktadýr. Bilindiði gibi proteaz enzimleri amid baðlarýný hidrolize uðratan enzimelerdir ve bunun sonucunda lif makro moleküllerinde yeni amin ve karboksil gruplarý açýða çýkmakta bunun sonucunda da anyonik boyalarýn baðlanabileceði fonksiyonel grup içeriðinde artýþ olmaktadýr. Bu çalýþmada boyama sýcaklýðýnýnýn düþürülmesinin yol açacaðý verim kaybýnýn enzimatik ön iþlemin saðlayacaðý fonksiyonel grup artýþý ile telafi edilmesi hedeflenmiþtir. Bu amaçla kumaþlar serin tipi ticari bir proteaz enzimi ile farklý koþullarda ön iþleme tabi tutulmuþ ve ardýndan asit ve 1:2 metal kompleks boyalarla boyama iþlemine tabi tutulmuþtur. Enzimatik iþlem görmüþ ve daha sonra boyanmýþ kumaþlarýn renk, haslýk, kumaþ mukavemeti ve ýslanabilirlik üzerine etkileri incelenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Poliamid, elastan, düþük sýcaklýkta boyama, haslýk, mukavemet
|
