Yaptığımız çalışmada poliamid 6,6/ poliamid 6 elastan örme kumaşlara aktif merkez olarak serin tipi proteaz enzimi ile ön işlem yapılarak boyama sıcaklıklarının düşürülmesi hedeflenmiştir. Poliamid elastan lifleri ağırlıklarının %1-5 'i kadar asit boyar maddesini bağlayabilmektedir ve poliamid liflerinin kristal bölgeye sahip olmasından dolayı hidrofob yapılı olup doğal liflere göre boyanabilirliği daha zordur. Bilindiği gibi poliamid 6 - poliamid 6,6 liflerinin elastikiyeti yüksek lifler olup yüksek sıcaklıklarda yapılan boyamalarda zarar görmektedir. Öte yandan verimli bir boyama işlemi yapılabilmesi için poliamid gibi sentetik liflerde kaynama sıcaklığı ve hatta daha düzgün boyama eldesini desteklemek için hafif HT boyama şartlarının kullanılması gerekmekte, eğer boyama sıcaklığı düşürülecek olursa boya alımı düştüğünden boyama verimi azalmaktadır. Bilindiği gibi proteaz enzimleri amid bağlarını hidrolize uğratan enzimelerdir ve bunun sonucunda lif makro moleküllerinde yeni amin ve karboksil grupları açığa çıkmakta bunun sonucunda da anyonik boyaların bağlanabileceği fonksiyonel grup içeriğinde artış olmaktadır. Bu çalışmada boyama sıcaklığınının düşürülmesinin yol açacağı verim kaybının enzimatik ön işlemin sağlayacağı fonksiyonel grup artışı ile telafi edilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla kumaşlar serin tipi ticari bir proteaz enzimi ile farklı koşullarda ön işleme tabi tutulmuş ve ardından asit ve 1:2 metal kompleks boyalarla boyama işlemine tabi tutulmuştur. Enzimatik işlem görmüş ve daha sonra boyanmış kumaşların renk, haslık, kumaş mukavemeti ve ıslanabilirlik üzerine etkileri incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Poliamid, elastan, düşük sıcaklıkta boyama, haslık, mukavemet
|
