Dünyada kayaçlar, mineraller, fosiller gibi jeolojik çeþitliliðe sahip alanlar, ayný zamanda insan ve kültürel peyzaj arasýnda etkileþim halindedir. Bu nedenle, jeolojik miras çeþitliliðin korunmasý olarak ifade edilen jeokoruma, peyzajlarýn sürdürülebilirliði kapsamýnda peyzajýn tanýmlanmasý, korunmasý ve yönetimi anlamýna gelmektedir. Kültürel peyzaj bileþenlerinden biri olan jeolojik miras alanlarýnýn uluslararasý deðeri, yönetimi ve görünürlüðü jeoturizm açýsýndan da özel önem taþýmaktadýr. Jeoturizm, jeolojik veya jeomorfolojik açýdan ilgi çekici yerlerin ziyaret edildiði bir turizm çeþididir. Ayný zamanda miras turizmi açýsýndan sürdürülebilir bölgesel kalkýnmaya katkýda bulunarak bir destinasyon oluþturmaktadýr. Bu baðlamda dünya örnekleri incelendiðinde jeoturizm faaliyetlerinin genellikle jeoparklarda yapýldýðý bilinmektedir. UNESCO Dünya Jeopark Listesi’nde önemli jeolojik miras alanlarý, jeopark statüsünde yer almaktadýr. Dünyada UNESCO Global Jeopark Aðý Listesi’nde en fazla jeoparka sahip olan ilk üç ülke sýrasýyla Çin, Ýspanya ve Ýtalya’dýr. Türkiye’de ise ilk ve tek olarak 2015 yýlýnda Kula Jeoparký UNESCO Global Geopark listesine dahil olmuþtur. Bu kapsamda, çalýþmada jeolojik miras ve jeoturizm konularýnda tanýmlamalar yapýlarak UNESCO Global Jeopark Aðý Listesi’nde bulunan dünyadan seçilen örnekler ve Türkiye’deki örnek incelenmiþtir. Jeoparklar, jeolojik miras alaný olarak jeoturizm baðlamýnda deðerlendirilmiþtir. Sonuçta, kültürel peyzajlar açýsýndan önem taþýyan jeolojik miras alanlarýnýn, eþsiz jeolojik ve jeomorfolojik peyzaj özellikleri ile kültürel miras çeþitliliðine, turizm ve rekreasyonel aktivitelerine olanak sunmaktadýr. Ayrýca, bir destinasyon oluþturmalarý sebebiyle yerel ve bölgesel sürdürülebilir kalkýnmaya saðladýðý ortaya konmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Kültürel peyzaj, jeolojik miras, jeoturizm, jeoparklar, sürdürülebilirlik
|
