Kalýcý Organik Kirleticiler (KOK) karbon bazlý bileþiklerdir. Karbon zincirindeki hidrojen veya oksijen atomlarý; klor, brom gibi halojenler ile birleþtirilmiþ antropolojik olarak oluþturulmuþ kimyasallardýr. Kalýcý organik kirleticilerin suda çözünürlüðü oldukça az ve yaðda çözünürlüðü yüksek olduðundan canlýlarýn yað dokusunda birikerek besin zincirine katýlmaktadýrlar. Kalýcý organik kirleticilerin en önemli özelliði çevresel ortamlarda uzun süreler boyunca bozunmadan kalabilmeleri, besin zinciri yoluyla biyoakümülasyonlarý ve toksik etkiye sahip olmalarýdýr. Yarý uçucu olma özellikleri ile de atmosferik taþýným sayesinde çok uzak mesafelere ulaþabildiklerinden dolayý küresel bir problem oluþturmaktadýrlar.
KOK’lar; pestisitler, sanayide kullanýlan kimyasallar ve kasýtsýz (istenmeden) üretilen kimyasallar olarak 3 grupta toplanabilir.
Çevre ve insan saðlýðýnýn KOK’larýn etkilerinden korunmasý için Stockholm Sözleþmesi kabul edilmiþ ve 2004 yýlýnda yürürlüðe girmiþtir. Stockholm Sözleþmesi ile ilk etapta 9’u pestisit ve 3’ü endüstri kimyasalý olmak üzere 12 kimyasal, 2010 yýlýnda 2’si pestisit 7’si sanayi kimyasalý ve son olarak 2011 yýlýnda 1 pestisit listelere eklenmiþtir. Þuanda da bazý kimyasallarýn listeye eklenmesi tartýþýlmaktadýr.
KOK’lara maruz kalýnmasý kanser, obezite, kardiyovasküler hastalýklar, üreme ve nörolojik saðlýk problemleri, öðrenme güçlüðü, hormonlarýn bozulmasý ve diyabet gibi çeþitli saðlýk problemlerine neden olmaktadýr.
Çalýþmada KOK’lar, kaynaklarý ve KOK’larýn insan ve çevre saðlýðýna etkileri araþtýrýlmýþtýr. Gelecek nesillerin daha sürdürülebilir bir çevrede yaþayabilmeleri için, KOK’larýn etkilerini anlamak ve tehlikelerinden korunmak için gerekli tedbirlerin alýnmasýnýn son derece önemli olduðu düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kalýcý organik kirleticiler, biyoakümülasyon, çevresel etki, saðlýk problemleri
|
