Son zamanlarda Karbonil bileþikleri iç ortam havasýnda yaygýn kirleticileri olarak olumsuz saðlýk etkileri artarak tahriþ ve kansere neden olmuþtur. Formaldehit ve asetaldehit kentsel havada en fazla bulunan karbonil bileþkeleri sayýlabilir. Bu Bileþikler birçok mobil ve sabit kaynaklardan yayýlabilmektedir. Formaldehit ve asetaldehit bileþikleri olumsuz saðlýk etkileri olduðu için üzerinde daha fazla çalýþmalar yapýlmýþtýr. En sýk görülen etkiler göz ve akciðer tahriþi olmuþtur. Ayrýca, formaldehit ve akrolein kanserojen maddeler olduðu düþünülmüþtür.
Ýç ortam hava kalitesini belirlemek ve muhtemel kaynaklarýný tespit etmek amacýyla Bolu Abant Ýzzet Baysal Üniversitesinin belirlenmiþ iç ortamda ve eþzamanlý olarak dýþ ortamdan hava örnekleri toplanmýþtýr. Hava örnekleri, pasif örnekleme prensibi ile 7 gün boyunca yaz ve kýþ mevsimlerinde FLORISIL LB reçineye baðlý dinitrofenilhidrazin ile doldurulmuþ ve paslanmaz çelikten yapýlmýþ tüplerde toplanmýþtýr. Toplanan örnekler, BAÝBÜ Bilimsel Endüstriyel ve Teknolojik Uygulama Araþtýrma Merkezi’nde bulunan ultra HPLC (DAD-FID) cihazý kullanýlarak analiz edilmiþtir.
Çalýþmanýn sonucunda genel olarak karbonil bileþiklerin seviyeleri iç ortamda kýþ mevsimde daha yüksek ölçülmüþtür. Ýç ortamda ölçülen karbonil seviyeleri ile dýþ ortam arasýndaki iliþkiye bakýldýðýnda çoðunlukla iç ortamdan kaynaklanmaktadýr.
Çalýþmada, karbonil bileþiklerin konsantrasyonlarý ile iç ortam koþullarý arasýndaki iliþki ANOVA analizi ile incelenmiþtir. Elde edilen sonuçlara göre karbonil bileþiklerin konsantrasyonlarýna etki eden faktörler; ana caddeye yakýnlýk, yeni bina, kiþi sayýsý, binada bulunan kimyasal laboratuvarlar, bina içinde kantin bulunmasý, bina önünde sigara içilmesi, iç ortamda yazýcý veya fotokopi makinesinin bulunmasý þeklinde belirlenmiþtir.
Bolu’da ilk kez karbonil bileþikleri özelikle formaldehit konsantrasyonu iç ve dýþ ortamda ölçülmüþtür. Bu nedenle çalýþma sonucunda elde edilen bilgiler büyük önem taþýmakta ve baþka çalýþmalarda referans olarak kullanýlabilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ýç Ortam, Dýþ Ortam, Karbonil Bileþikleri, Pasif Örnekleme
|
