Son zamanlarda Karbonil bileşikleri iç ortam havasında yaygın kirleticileri olarak olumsuz sağlık etkileri artarak tahriş ve kansere neden olmuştur. Formaldehit ve asetaldehit kentsel havada en fazla bulunan karbonil bileşkeleri sayılabilir. Bu Bileşikler birçok mobil ve sabit kaynaklardan yayılabilmektedir. Formaldehit ve asetaldehit bileşikleri olumsuz sağlık etkileri olduğu için üzerinde daha fazla çalışmalar yapılmıştır. En sık görülen etkiler göz ve akciğer tahrişi olmuştur. Ayrıca, formaldehit ve akrolein kanserojen maddeler olduğu düşünülmüştür.
İç ortam hava kalitesini belirlemek ve muhtemel kaynaklarını tespit etmek amacıyla Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesinin belirlenmiş iç ortamda ve eşzamanlı olarak dış ortamdan hava örnekleri toplanmıştır. Hava örnekleri, pasif örnekleme prensibi ile 7 gün boyunca yaz ve kış mevsimlerinde FLORISIL LB reçineye bağlı dinitrofenilhidrazin ile doldurulmuş ve paslanmaz çelikten yapılmış tüplerde toplanmıştır. Toplanan örnekler, BAİBÜ Bilimsel Endüstriyel ve Teknolojik Uygulama Araştırma Merkezi’nde bulunan ultra HPLC (DAD-FID) cihazı kullanılarak analiz edilmiştir.
Çalışmanın sonucunda genel olarak karbonil bileşiklerin seviyeleri iç ortamda kış mevsimde daha yüksek ölçülmüştür. İç ortamda ölçülen karbonil seviyeleri ile dış ortam arasındaki ilişkiye bakıldığında çoğunlukla iç ortamdan kaynaklanmaktadır.
Çalışmada, karbonil bileşiklerin konsantrasyonları ile iç ortam koşulları arasındaki ilişki ANOVA analizi ile incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre karbonil bileşiklerin konsantrasyonlarına etki eden faktörler; ana caddeye yakınlık, yeni bina, kişi sayısı, binada bulunan kimyasal laboratuvarlar, bina içinde kantin bulunması, bina önünde sigara içilmesi, iç ortamda yazıcı veya fotokopi makinesinin bulunması şeklinde belirlenmiştir.
Bolu’da ilk kez karbonil bileşikleri özelikle formaldehit konsantrasyonu iç ve dış ortamda ölçülmüştür. Bu nedenle çalışma sonucunda elde edilen bilgiler büyük önem taşımakta ve başka çalışmalarda referans olarak kullanılabilmektedir.
Anahtar Kelimeler: İç Ortam, Dış Ortam, Karbonil Bileşikleri, Pasif Örnekleme
|