Ýstanbul’un Þiþli ilçesine baðlý Feriköy, Osmanlý Dönemi’nde ilk ve en büyük sanayi tesislerinin yer aldýðý bir bölge, ayný zamanda Ýstanbul’un en eski semtlerinden biriydi.1888 yýlýnda sarayýn buz müteahhidliðini yapan Adolf ve Walter Bomonti kardeþler, devlet yönetimine olan yakýnlýklarýnýn da yardýmýyla iþlerini ilerletmek istediler. Buhar ile Müteharrik Birinci Arpa Suyu Fabrikasý kurmak ve sanayi buzu imal etmek için ruhsat aldýlar. Böylece 1890 yýlýnda Osmanlý’nýn modern bira üretim teknolojisine sahip ilk bira üretim tesisi olacak olan Bomonti Bira Fabrikasý için hazýrlýklar baþladý. Bomonti Bira Fabrikasý, adýný Ýstanbul'un en eski semtlerinden birine vermiþ olup, Türkiye'de modern bira üretim tekniði ile imalata baþlamýþ olan ilk bira üretim tesisidir. Ýsviçreli Bomonti kardeþler tarafýndan 1890 senesinde Feriköy'de kurulan fabrika, 1938 yýlýnda Tekel'e geçmiþtir. Tekel tarafýndan bira fabrikasý olarak kullanýlan bina, 1991'de boþaltýldý ve Orta Avrupa mimarisini andýran güzel binasý terk edildi. Uzun yýllar boyunca terk edilmiþ halde býrakýlan Bomonti Bira Fabrikasý bir süredir kapsamlý bir restorasyon içindeydi.
Bomonti Bira Fabrikasý ana binasýna zaman içinde yeni üniteler eklenmiþtir. Eklenen bu ünitelerle fabrika bugün 40 dönümlük bir arazi üzerinde yer almaktadýr. Bu ünitelerden biri olan Bomonti Bira Bahçesi 1930’lu yýllarda Ýstanbullularýn hizmetine açýlmýþ, bu hizmeti 1950'li yýllara kadar sürdürmüþtür. 1976 yýlýnda 37 milyon litre üretime ulaþmýþ fabrika, 1991 yýlýnda üretim durdurulmuþ ve boþaltýlmýþtýr. 2010 yýlýnda Efes Biracýlýk A.Þ tarafýndan Bu sefer Bomonti ismiyle piyasaya sürülmüþtür.
Çalýþmamýzýn amacý, 2015 yýlýndan itibaren eðlence merkezi olarak kullanýlmaktayken, Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý'na devredilen Bomonti Bira Fabrikasý, Çevre ve Þehircilik Bakanlýðý ruhsatýyla 2020 de yýkýlmýþtýr. Yerine mescid, yurt ve otoparklar yapýlacaðý bildirilen tarihi binanýn tanýtýlmasý ve Osmanlý Devletinin batýlýlaþma sürecindeki yeri üzerinde durulacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Osmanlý, Batýlýlaþma, Mimari, Tarih
|
