İstanbul’un Şişli ilçesine bağlı Feriköy, Osmanlı Dönemi’nde ilk ve en büyük sanayi tesislerinin yer aldığı bir bölge, aynı zamanda İstanbul’un en eski semtlerinden biriydi.1888 yılında sarayın buz müteahhidliğini yapan Adolf ve Walter Bomonti kardeşler, devlet yönetimine olan yakınlıklarının da yardımıyla işlerini ilerletmek istediler. Buhar ile Müteharrik Birinci Arpa Suyu Fabrikası kurmak ve sanayi buzu imal etmek için ruhsat aldılar. Böylece 1890 yılında Osmanlı’nın modern bira üretim teknolojisine sahip ilk bira üretim tesisi olacak olan Bomonti Bira Fabrikası için hazırlıklar başladı. Bomonti Bira Fabrikası, adını İstanbul'un en eski semtlerinden birine vermiş olup, Türkiye'de modern bira üretim tekniği ile imalata başlamış olan ilk bira üretim tesisidir. İsviçreli Bomonti kardeşler tarafından 1890 senesinde Feriköy'de kurulan fabrika, 1938 yılında Tekel'e geçmiştir. Tekel tarafından bira fabrikası olarak kullanılan bina, 1991'de boşaltıldı ve Orta Avrupa mimarisini andıran güzel binası terk edildi. Uzun yıllar boyunca terk edilmiş halde bırakılan Bomonti Bira Fabrikası bir süredir kapsamlı bir restorasyon içindeydi.
Bomonti Bira Fabrikası ana binasına zaman içinde yeni üniteler eklenmiştir. Eklenen bu ünitelerle fabrika bugün 40 dönümlük bir arazi üzerinde yer almaktadır. Bu ünitelerden biri olan Bomonti Bira Bahçesi 1930’lu yıllarda İstanbulluların hizmetine açılmış, bu hizmeti 1950'li yıllara kadar sürdürmüştür. 1976 yılında 37 milyon litre üretime ulaşmış fabrika, 1991 yılında üretim durdurulmuş ve boşaltılmıştır. 2010 yılında Efes Biracılık A.Ş tarafından Bu sefer Bomonti ismiyle piyasaya sürülmüştür.
Çalışmamızın amacı, 2015 yılından itibaren eğlence merkezi olarak kullanılmaktayken, Diyanet İşleri Başkanlığı'na devredilen Bomonti Bira Fabrikası, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ruhsatıyla 2020 de yıkılmıştır. Yerine mescid, yurt ve otoparklar yapılacağı bildirilen tarihi binanın tanıtılması ve Osmanlı Devletinin batılılaşma sürecindeki yeri üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Batılılaşma, Mimari, Tarih
|
