Sentetik ve doğal elyaf içeren karışım kumaşlar, farklı özellikleri bir arada sunma avantajına sahip olup doğal kaynakların daha etkin kullanımına olanak tanırlar. Örneğin, dayanıklı ve kırışma eğilimi az olan poliester elyaf ile iyi tutum özelliğine sahip, nefes alabilen fakat kırışma eğilimi fazla pamuk elyafının belirli oranlarda karışımıyla oluşturulan kumaşlar mukavim, az kırışan ve iyi konfor özelliği gösteren çeşitli giyim ve ev tekstili mamullerin üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Ancak bu kumaşların ön terbiye ve boyama prosesleri oldukça uzun, su, enerji ve işçilik maliyetleri ise yüksektir. Tekstil sektöründeki sürdürülebilirlik ve çevre dostu üretim yöntemlerinin gün geçtikçe daha önemli hale gelmesiyle beraber boyama proseslerinin sürdürülebilirliğiyle ilgili araştırmaların artması ihtiyacı doğmuştur.
Bu çalışmada, %65/35 poliester/pamuk dokuma kumaşların ağartma banyosunda boyanabilirliği araştırılmıştır. Amaç, ağartma banyosunda boyama işlemini sürdürülebilir ve ekonomik bir şekilde gerçekleştirmektir. Bu kapsamda kumaşlar işletme koşullarında hidrofilleştirilmiş ve ağartılmıştır. Ağartma sonunda banyo dökülmeksizin, katalaz enzimiyle uygun pH ve sıcaklıkta hidrojen peroksidin parçalanması sağlanmıştır. Ardından aynı banyoda poliesterin boyanması işlemi gerçekleştirilmiştir. Redüktif yıkamanın ardından, reaktif boyama banyosu hazırlanarak karışımı oluşturan pamuk elyafı boyanmıştır. Elde edilen boyama sonuçlarının renk farklılıkları ve haslık özellikleri geleneksel yöntemlerle ön terbiye işlemi görmüş ve boyanmış kumaş örnekleriyle karşılaştırılmıştır. Tüm renk farklılıkları (<1) ve haslık sonuçları (4+) kabul edilebilir değerlerde bulunmuştur. Proses maliyetleri karşılaştırıldığında ise, ağartma banyolarında boyama yapmanın ortalama olarak ayda %17 iş gücü, %5 doğalgaz, %13 elektrik ve 941 m3/ay su tasarrufu sağladığı hesaplanmıştır. Tüm bulgular araştırmanın tekstilde sürdürülebilir boyama süreçleri konusunda önemli katkılar sağlayacağını göstermiştir. Çevreci ve sürdürülebilir bu vb. uygulamalar tekstil endüstrisi için inovatif yaklaşımlar sunmaktadır. ORCID NO: 0000-0001-6566-5474
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Enerji Tasarrufu, Su Tasarrufu
|
