İnsanoğlu ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla, geçmişten günümüze kadar bulunduğu dönemin imkân ve teknolojilerini kullanarak, binalar, yollar, su yolları, köprüler, camiler, hanlar, hamamlar, kervansaraylar gibi çeşitli yapılar inşa etmişlerdir. Geçmişte yapılan bu yapıların çoğu yığma şeklinde olup, taşıyıcı malzeme olarak taş, tuğla, briket gibi malzemeler kullanılmıştır. Kemerler, tonozlar, kubbeler ve duvarlar yığma yapıların taşıyıcı sistemlerini oluşturmaktadır. En önemli kültürel mirasımız olan kemerler, büyük açıklıkları geçmek ve çeşitli tarihi yapılarda taşıyıcı sisteme katkıda bulunmak amacıyla yapılmıştır. Kemerli yapılar taş, tuğla gibi malzemelerden yapıldığı için genelde basınca çalışmaktadır. Bu yapıların basınç dayanımları yüksek, çekme dayanımları ise düşüktür. Tarihi yapılar incelendiği zaman kemerlerde çekme kuvvetini karşılayabilmeleri için kemer-kolon birleşiminin içerisine yerleştirilmiş ahşap ve demirden üretilmiş gergi çubukları karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada biri gergi çubuksuz referans model olarak adlandırılan, beş tanesi de farklı tasarımlarda gergi çubuğu ile tasarlanmış toplamda altı adet kemer modellerin LUSAS analiz programı kullanılarak sayısal modellemesi yapılmıştır. Sayısal analizde, makro modelleme de Drucker - Prager kırılma kriteri kullanılarak doğrusal olmayan analizler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen analiz sonuçları tablo ve grafiklerle karşılaştırılıp, gergi çubuğunun kemerin taşıma kapasitesini arttırdığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda günümüzde kemerlerde özellikle onarım ve güçlendirilmede kullanılan gergi çubuklarının uygulamada nasıl yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Bu çalışma Aksaray Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından 2013/92 nolu proje ile desteklenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kemer, Gergi çubuğu, LUSAS software
|
