Antik çağlardan itibaren taşımacılık faaliyetleri; insan gücüyle, hayvanlarla ve akarsular ile gerçekleştirilmekteydi. Zaman içerisinde bilim insanlarının buluşlarıyla mekanik sistemler güç kaynağı olarak kullanılmaya başlanılmıştır. Mekanik sistemler teknolojinin de entegrasyonuyla birlikte binek ve ticari araçların oluşmasını sağlamıştır.
Ağır ticari araçlar bir yerden başka bir yere yük taşımak için etkin bir şekilde kullanılmaktadır. İhtiyaç haline gelen lojistik ve taşımacılık faaliyetleri ticari araç sektörünün gelişmesine olanak sağlamıştır. Karayolunda kullanılan ağır vasıta ticari araçların; günümüzde lojistik, hafriyat taşıma, ulaşım gibi birçok farklı sektör ve hizmet süreçlerinde kullanımının artması sonucu bu tip araçların güvenli kullanım ve sürüşlerinin sağlanması gerekmektedir.
Ağır ticari araçların tonaj olarak 15 ton ağırlığın üzerinde olması sebebiyle karayolunda seyir halinde iken yavaşlatılması ya da durdurulması istendiğinde sürücü tarafından bu işlemin en az kuvvetle gerçekleştirilmesi gerekir. Ağır ticari araçlarda fren sistemi olarak havalı fren sistemi kullanılmaktadır.
Frenleme performansını, fren sistemi elemanları ve tekerlek-yol şartları gibi faktörler doğrudan etkilemektedir. Ticari araçlarda fren performansını ve sürekliliğini etkileyen önemli faktörlerden biri kuvvet-strok eğrileridir. Ağır ticari araçların fren performansları, kuvvet-strok eğrilerine göre değerlendirilmektedir. Bu çalışmada, ağır ticari araçların havalı fren sistemindeki fren körüğünün alt bileşeni olan imdat yayı üzerine etki eden korozyonun önlenmesine yönelik dahili havalandırma tekniğinin tasarlanması ve kullanımının incelenmesi amaçlanmaktadır.
Körüğün alt bileşenlerinin korozyona maruz kalmaması için; fren körüğüne atmosferden her türlü korozif maddenin girişini engellemek amacıyla, körüğün imdat kısmında bulunan düşük basınçlı havanın servis kısmına transferinin sağlanması ya da besleme basıncına karşılık basıncın imdat yayının bulunduğu bölgeye alınması (dahili havalandırma tekniğinin uygulanması) hedeflenmektedir. Bu sayede, korozyona maruz kalan özellikle imdat yayının, dahili havalandırma tekniğinin uygulanması sonucu ömür fonksiyonun uzaması öngörülmüştür. Korozyon oluşumu önlenmiş olan imdat yaylarının, sürüş süreçlerinde teorik olarak hesaplanmış kuvvet-strok eğri verilerini sağlaması amaçlanmaktadır.
Trafik kazaları sebebiyle hayatlarını yitiren insanların sayısı oldukça fazladır. Bu kazaların sebeplerinden öncüleri sürücüden kaynaklı hatalar ya da aşırı hız olarak kayıtlara geçmiş olsa da diğer neden sürücülerin araç kontrolünü sağlayamayıp istenilen sürede araçları durduramamalarıdır. Bu bağlamda fren sisteminin öneminin hayati derecede olduğunu göstermektedir. Fren kuvvet-strok eğri verileri, ağır ticari aracın duruş mesafesini etkiyen etkenlerden biridir.
ORCID NO: 0000-0002-7515-0711
Anahtar Kelimeler: Havalı fren sistemi, Fren körüğü, Korozyon
|
