Kontrolsüz ve hýzlý artan dünya nüfusunun insanlar için getirdiði ihtiyaçlar; üreticileri daha fazla hammadde kaynaklarýný tüketmeye mecbur kýlmýþtýr. Üretimdeki bu hammadde artýþýyla pek çok çeþit atýk meydana gelmektedir. Çevre üzerinde ciddi bir kirlilik baskýsý oluþturan bu atýklarýn tekrar kullanýmý, geri dönüþümü gibi yöntemler ile doðal hammadde kaynaklarýnýn tüketiminin en aza indirilmesiyle hem çevrenin korunumu hem de ekonomi için ilave bir itici güç olmasý bakýmýndan önem göstermektedir. Porselen sofra eþyasý, bir nevi kilden yapýlan ve yüksek sýcaklýklarda piþirilen üzeri sýrlý seramik ürünlere verilen isimdir. Sofra eþyasý üretiminde maliyetin %13-15 iþçilik, %50-55 hammadde ve %27-32 enerjiden oluþmaktadýr. Sofra eþyasý üretiminde izostatik pres, torna, basýnçlý döküm ve döküm þekillendirme yöntemleri kullanýlmakta olup son yýllarda özgün tasarýmlarýnda ön plana çýkmasýyla farklý geometrik þekilli ve yenilikçi ürünler farklý þekillendirme yöntemleri ile þekillenmektedir. Þekillendirme aþamasýnda baþlayarak bisküvi fýrýn çýkýþý ve sýrlý fýrýn çýkýþý gibi proses adýmlarýnda fireler oluþmaktadýr. Ýþçilik ve emek yoðun bir sektör olan sofra eþyasýnda bu ara yasý mamul ve nihai mamullerin deðerlendirilmesi ve iþletmeye geri kazandýrýlmasý önem arz etmektedir. Bisküvi fýrýnýn çýkýþýnda þekillendirme sonrasý görülemeyen, fýrýn rejiminden kaynaklanan, üretim esnasýnda veya ürünün geometrik yapýsýna baðlý olarak çatlak mamuller meydana gelmektedir. Bu çatlak mamuller bisküvi kýrýklarý olarak ayrýlmaktadýr. Bu çalýþmada; bisküvi fýrýn çýkýþý fire olarak ayrýlan çatlak, kýrýk vs. gibi bisküvilerin öðütülerek mevcut porselen reçete bileþimi baz alýnarak rasyonel analizin korunmasýyla %1, %3 ve %5 ilave edilerek nihai ürünün teknolojik özellikleri mevcut porselen reçetesi ile kýyaslanarak incelenmiþtir. Kurutma sonrasý kuru küçülme ve kuru mukavemet deðerleri, sinterlenme sonrasý piþme küçülmesi, piþme mukavemeti, deformasyon miktarý, su emme miktarý, ýþýk geçirgenliði ve renk ölçümlerini belirlemek için testler yapýlmýþtýr. Sinterlenen numunelerde termal genleþme katsayýlarýnýn belirlenmesi için dilatometre kullanýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Porselen, Bisküvi kýrýklarý, Geri Dönüþüm, Atýk, Hammadde
|
