Sentetik ve doðal elyaf içeren karýþým kumaþlar, farklý özellikleri bir arada sunma avantajýna sahip olup doðal kaynaklarýn daha etkin kullanýmýna olanak tanýrlar. Örneðin, dayanýklý ve kýrýþma eðilimi az olan poliester elyaf ile iyi tutum özelliðine sahip, nefes alabilen fakat kýrýþma eðilimi fazla pamuk elyafýnýn belirli oranlarda karýþýmýyla oluþturulan kumaþlar mukavim, az kýrýþan ve iyi konfor özelliði gösteren çeþitli giyim ve ev tekstili mamullerin üretiminde yaygýn olarak kullanýlmaktadýrlar. Ancak bu kumaþlarýn ön terbiye ve boyama prosesleri oldukça uzun, su, enerji ve iþçilik maliyetleri ise yüksektir. Tekstil sektöründeki sürdürülebilirlik ve çevre dostu üretim yöntemlerinin gün geçtikçe daha önemli hale gelmesiyle beraber boyama proseslerinin sürdürülebilirliðiyle ilgili araþtýrmalarýn artmasý ihtiyacý doðmuþtur.
Bu çalýþmada, %65/35 poliester/pamuk dokuma kumaþlarýn aðartma banyosunda boyanabilirliði araþtýrýlmýþtýr. Amaç, aðartma banyosunda boyama iþlemini sürdürülebilir ve ekonomik bir þekilde gerçekleþtirmektir. Bu kapsamda kumaþlar iþletme koþullarýnda hidrofilleþtirilmiþ ve aðartýlmýþtýr. Aðartma sonunda banyo dökülmeksizin, katalaz enzimiyle uygun pH ve sýcaklýkta hidrojen peroksidin parçalanmasý saðlanmýþtýr. Ardýndan ayný banyoda poliesterin boyanmasý iþlemi gerçekleþtirilmiþtir. Redüktif yýkamanýn ardýndan, reaktif boyama banyosu hazýrlanarak karýþýmý oluþturan pamuk elyafý boyanmýþtýr. Elde edilen boyama sonuçlarýnýn renk farklýlýklarý ve haslýk özellikleri geleneksel yöntemlerle ön terbiye iþlemi görmüþ ve boyanmýþ kumaþ örnekleriyle karþýlaþtýrýlmýþtýr. Tüm renk farklýlýklarý (<1) ve haslýk sonuçlarý (4+) kabul edilebilir deðerlerde bulunmuþtur. Proses maliyetleri karþýlaþtýrýldýðýnda ise, aðartma banyolarýnda boyama yapmanýn ortalama olarak ayda %17 iþ gücü, %5 doðalgaz, %13 elektrik ve 941 m3/ay su tasarrufu saðladýðý hesaplanmýþtýr. Tüm bulgular araþtýrmanýn tekstilde sürdürülebilir boyama süreçleri konusunda önemli katkýlar saðlayacaðýný göstermiþtir. Çevreci ve sürdürülebilir bu vb. uygulamalar tekstil endüstrisi için inovatif yaklaþýmlar sunmaktadýr. ORCID NO: 0000-0001-6566-5474
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Enerji Tasarrufu, Su Tasarrufu
|
