Keywords:

Teknoloji firmaları uzun süredir otonom kara, deniz ve hava araçları geliştirdiklerini duyurmaktadır. Otonom kara araçları ile ilgili önemli gelişmeler yaşandı. Ancak yolcu taşıyan hava araçları ile ilgili gelişmeler daha yavaştır ya da dışarıdan öyle görülmektedir. Uzaktan kumandalı hava araçları konusunda son on yılda yaşananlar baş döndürücüdür ve büyük bir hızla devam etmektedir. Son birkaç yılda ise dronların otonom özellikler kazandığı da görülmektedir. Bu araçların uzaktan kumanda ile yönetilmesi, otomatik ve önceden yapılmış programlamalara göre otomatik olarak işletimi ile otonom ya da yarı otonom olması farklı şeylerdir. Otonom araç ifadesi ile otomatik araçlar aynı anlamda kullanılmamaktadır. Otonom araçlar yapay zekanın getirdiği kabiliyetlerden yararlanmaktadır. Bu yolla kural ve prosedürleri önceden tanımlanmış olan araçlar otomatik olarak adlandırılmaktadır. Otomatik araçlarda tanımlamaların dışına çıkma veya makine öğrenmesi gibi yollarla belirlenen kural ve prosedürleri öğrenme söz konusu değildir. Oysa otonom araçların makine öğrenmesi gibi bir kabiliyete dayalı olarak ortaya çıkan ve önceden tanımlanmamış durumlar karşısında karar verme gibi bir kabiliyeti vardır. Otonom hava araçlarının ilk örnekleri büyük üretici firmalar tarafından geliştirilen hava-taksi projeleriyle ortaya çıkmıştır. İlk denemeleri başarıyla sonuçlanmıştır. Başarılarının en önemli sebepleri ise yapay zekanın yanı sıra pil, servo motor, navigasyon teknolojilerinde yaşanan gelişmelerdir. (Rajendran & Shulman, 2020) Yolcu uçakları için olmasa bile dron ve hava taksi gibi alanlarda yaşanan önemli gelişmelerin bir sebebi de hava araçlarının üç boyutlu hareket kabiliyetidir. Buna, servo motorların ekstrem hareket kabiliyetleri de eklenirse mevcut başarının sırrı anlaşılabilir. Öz çekim için kullanılan dronlar tamamen yapay zekaya dayalı ve otonom bir hal almıştır. Hava-taksi projeleri için düzenleyici inisiyatiflere başlanmıştır bile. Ancak konu ülkeler(kıtalar) arası uçan yolcu uçakları olduğunda hangi teknolojik, ekonomik ve hukuki koşulların oluşması gerektiğinin araştırılması gerekmektedir. Bu yazıda uzun mesafe uçma kabiliyetine sahip yolcu uçaklarının kullanıma girmesi için gerekli teknolojik, ekonomik ve hukuki süreçler incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Otomatik Araçlar, Otonom Hava Araçları, Yapay Zeka (YZ), Derin Öğrenme, Makine Öğrenmesi