Türkiye’de deprem kaçınılmaz bir gerçektir ve tarih boyunca çok sayıda yıkıcı depremler yaşamıştır. Bu depremlerde çok fazla can kayıpları yaşanmış, çok sayıda yapı ağır hasara uğramış ve kullanılamaz hale gelmiştir. Yapılarda oluşan hasar nedenlerinin biri de, kullanım aşamasında kullanıcı tarafından kendi gereksinmelerine bağlı olarak değişiklik yapılması ve bu değişikliklerin yapının deprem dayanımını azaltmasıdır. Kullanım evresindeki değişiklikler; hem kullanıcı değişimi, hem de kullanıcı değişmese de kullanıcının zaman içindeki gereksinimlerinin ve beğenilerinin farklılaşması nedeniyle yapılmaktadır. Yapıların kullanım aşamasında, kullanıcılar tarafından bilinçli veya bilinçsiz olarak değişikliklere uğraması, yapıların stabilitesini ve deprem davranışını olumsuz yönde etkilemektedir. Kullanım evresinde yapılan pek çok değişiklik belirli bir resmi izin dahilinde yapılmamakta, kullanıcılar bilinçsizce birtakım değişikliklere gitmektedirler. Türkiye’deki mevcut literatürde, yapılarda kullanım evresinde yapılan değişikliklerin sebep olduğu deprem hasarlarına yönelik bir çalışmaya rastlanmamıştır. Farklı taşıyıcı sistem türlerinin taşıyıcılık ilkeleri ve deprem karşısındaki davranışları ile oluşan hasar nedenleri farklılaşmaktadır. Çalışma kapsamında, Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre 2020 yılında yapı ruhsatı alan yapıların %97’sini oluşturan betonarme yapılar ele alınacaktır. Mevcut literatür içerik analizi yöntemi ile taranarak, betonarme iskelet yapılarda depremden dolayı oluşan hasarlar ve hasar nedenleri tespit edilecektir. Kullanım evresinde yapılarda gerçekleştirilen değişikler ile tespit edilen hasar ve hasar nedenlerinden kullanım evresindeki değişikliklerden kaynaklı olanları belirlenecek ve değerlendirilecektir. Son olarak konu ile ilgili öneriler sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Betonarme İskelet Yapılar, Deprem, Deprem Dayanımı, Kullanım Evresi Değişiklikleri
|
