Kontrolsüz ve hızlı artan dünya nüfusunun insanlar için getirdiği ihtiyaçlar; üreticileri daha fazla hammadde kaynaklarını tüketmeye mecbur kılmıştır. Üretimdeki bu hammadde artışıyla pek çok çeşit atık meydana gelmektedir. Çevre üzerinde ciddi bir kirlilik baskısı oluşturan bu atıkların tekrar kullanımı, geri dönüşümü gibi yöntemler ile doğal hammadde kaynaklarının tüketiminin en aza indirilmesiyle hem çevrenin korunumu hem de ekonomi için ilave bir itici güç olması bakımından önem göstermektedir. Porselen sofra eşyası, bir nevi kilden yapılan ve yüksek sıcaklıklarda pişirilen üzeri sırlı seramik ürünlere verilen isimdir. Sofra eşyası üretiminde maliyetin %13-15 işçilik, %50-55 hammadde ve %27-32 enerjiden oluşmaktadır. Sofra eşyası üretiminde izostatik pres, torna, basınçlı döküm ve döküm şekillendirme yöntemleri kullanılmakta olup son yıllarda özgün tasarımlarında ön plana çıkmasıyla farklı geometrik şekilli ve yenilikçi ürünler farklı şekillendirme yöntemleri ile şekillenmektedir. Şekillendirme aşamasında başlayarak bisküvi fırın çıkışı ve sırlı fırın çıkışı gibi proses adımlarında fireler oluşmaktadır. İşçilik ve emek yoğun bir sektör olan sofra eşyasında bu ara yası mamul ve nihai mamullerin değerlendirilmesi ve işletmeye geri kazandırılması önem arz etmektedir. Bisküvi fırının çıkışında şekillendirme sonrası görülemeyen, fırın rejiminden kaynaklanan, üretim esnasında veya ürünün geometrik yapısına bağlı olarak çatlak mamuller meydana gelmektedir. Bu çatlak mamuller bisküvi kırıkları olarak ayrılmaktadır. Bu çalışmada; bisküvi fırın çıkışı fire olarak ayrılan çatlak, kırık vs. gibi bisküvilerin öğütülerek mevcut porselen reçete bileşimi baz alınarak rasyonel analizin korunmasıyla %1, %3 ve %5 ilave edilerek nihai ürünün teknolojik özellikleri mevcut porselen reçetesi ile kıyaslanarak incelenmiştir. Kurutma sonrası kuru küçülme ve kuru mukavemet değerleri, sinterlenme sonrası pişme küçülmesi, pişme mukavemeti, deformasyon miktarı, su emme miktarı, ışık geçirgenliği ve renk ölçümlerini belirlemek için testler yapılmıştır. Sinterlenen numunelerde termal genleşme katsayılarının belirlenmesi için dilatometre kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Porselen, Bisküvi kırıkları, Geri Dönüşüm, Atık, Hammadde
|
