Günümüzde otomotiv sektöründe artan rekabet koþullarý içerisinde firmalarýn araç hafifletme, emisyon azaltýmý ve araç dayanýmýný arttýrmaya yönelik çalýþmalarý neticesinde yüksek mukavemetli çelikler yaygýn olarak firmalar tarafýndan kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Yüksek mukavemetli çelikler grubunda yer alan sýcak þekillendirme prosesi yüksek yatýrým, bilgi ve tecrübe gerektirmektedir. Sýcak þekillendirme prosesinde elde edilen ürün, sýcak þekillendirme parametrelerine baðlý olarak farklý malzeme karakteristiði göstermektedir.Geleneksel soðuk þekillendirme parametrelerine ek olarak sýcak þekillendirme proseslerinde bulunan termal ve mikroyapýsal parametreler kaynak prosesi sonrasý parça kalitesine direk etki etmektedir.Sýcak þekillendirme malzemelerinde kullanýlan galvanil kaplama, ergime sýcaklýðýnýn üzerine çýkýldýðýnda demir-çinko alaþýmýný oluþturmaktadýr.Çeþitli parametrelere göre deðiþen kaplama kalýnlýðý,sertlik ve kaynak proses parametreleri ile birlikte kaynak prosesinden sonra parça kalitesinde problemler görülebilmektedir. Yalýn üretim sisteminde hatasýz ürünün en hýzlý þekilde müþteriye ulaþtýrýlabilmesi gerektiðinden, yerinde kalitenin saðlanmasý büyük önem arz etmektedir.Yerinde kalitenin saðlanabilmesi, hatalý parça sayýsýnýn en aza indirgenmesi ile mümkün olabilmektedir.Özellikle sýcak þekillendirme prosesleri yüksek teknoloji ve maliyet içerdiðinden pres ve kaynak proseslerinde hata sayýsý minimum seviyelerde olmalýdýr. Bu makalede deðiþen termal, mekanik ve mikroyapýsal sýcak þekillendirme proses parametreleri incelenip, kaynak iþlemi sonrasý elde edilen son ürün problemleri analiz edilmiþ ve pres proses parametreleri ile iliþkilendirilmiþtir. Sýcak þekillendirme proses parametreleri seri üretim þartlarý da göz önünde bulundurularak optimize edilmiþ ve yaþanýlan problemlerde azalma saðlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Sýcak Þekillendirme, Mikroyapý, Sertlik, Kaynak Kalitesi, Yüksek Mukavemetli Çelikler
|