Küresel grafitli dökme demir(KGDD); matris içerisindeki grafitleri küresel þekilde olan demir-karbon döküm malzemedir. Sývý demire bir miktar kimyasal elementlerin ilavesi ile grafitler yaprak yerine küresel olarak katýlaþýrlar. Bu elementlerin en önemlilerinden ikisi seryum (Ce) ve magnezyum (Mg)’dur. Mg, endüstride çok kullanýlmaktadýr. Küresel grafitli dökme demir malzemelerin katýlaþma aþamasýnda aþýlama iþlemi ve aþýlayýcý çeþitleri istenilen mekanik özellikleri elde etmek için en önemli faktördür. Aþýlayýcý türü ve miktarýna baðlý olarak üretilen malzemenin içyapý ve mekanik özellikleri araþtýrýlmýþtýr. Ýçyapý deðerlendirmeleri optik mikroskop, mekanik özellikler ise çekme dayanýmý ve sertlik deðerleri sonuçlarý alýnabilmektedir. Küresel grafitli dökme demir üretiminde aþýlayýcý katýlmasýndaki amaç; malzemenin düzensiz þekilde katýlaþmasýný önlemek, grafit kürelerinin fazla büyümesini önlemek ve karbür oluþumunu azaltmaktýr. Böylece istenen düzgün þekilli küresel grafitler elde edilebilir. Aþýlama için bir nevi çekirdeklenme noktalarýnýn sayýsýný arttýran iþlemde denilebilir. Dökme demirlerde aþýlamanýn etkisi ile çekirdek merkezi sayýsý arttýrýlarak karbon atomlarýnýn daha kýsa mesafeye ulaþmasý için yeterli zaman bulma þansý çoðalacaðýndan, ince taneli küçük grafit parçalarý oluþur. Küresel grafitli dökme demir ailesinden olan GGG50, yüksek aþýnma direnci ve mukavemet deðerlerine sahip olan bir metaldir. GGG50 dökme demirde baryum esaslý aþýlayýcýlarý farklý oranlarda kullanarak mukavemet ve sertlik deðerlerinde deðiþimler gözlemlenmiþtir. Aþý miktarý arttýkça sünek bir malzeme elde edilir fakat aþý miktarý sývý metal içerisine fazla eklenmesi durumunda kýrýlgan bir yapý elde edilir. GGG50 dökme demirinin kýrýlgan bir yapýda olmasý istenmez.
Anahtar Kelimeler: KGDD, Baryum, Aþýlayýcý, GGG50, Çekme Testi
|
