Sondaj çamuru, sondaj iþlemi boyunca kuyu tabanýnýn temizlenmesi, kýrýntýlarýn yüzeye taþýnmasý, sondaj dizisini soðutma ve yaðlama, çökme ve çukur oluþumunu önleme, geçirimsiz bir kek oluþturma, yüksek basýnç oluþumlarýný kontrol etme, aðýrlýk borularýný taþýmaya yardýmcý olma gibi önemli görevleri yapan, çeþitli katký maddeleri ile takviye edilmiþ su, organik veya gaz bazlý sirkülasyon sývýsýdýr.
Sondaj çamuru bir kuyunun toplam maliyetinin önemli bir kýsmýný oluþtururken, performansý kontrol edilmezse kuyu terk edilene kadar milyonlarca dolara mal olabilir. Bu nedenle, oluþan maliyetlerin en aza indirilmesi için sondaj akýþkanýnýn özelliklerinin sürekli kontrol altýnda tutulmasý gerekmektedir.
Sondaj çamurlarýna farklý konsantrasyon ve parçacýk boyutlarýnda eklenen katký maddeleri son zamanlardaki araþtýrmalarýn çoðunun odak noktasý haline gelmiþtir. Özellikle nano boyutlu partiküller eklenerek filtrasyon kayýplarýnýn azaltýlmasý ve reolojik özelliklerin iyileþtirilmesine yönelik çalýþmalarda kayda deðer artýþ gözlenmektedir.
Bu çalýþmada, sondaj çamuruna grafit katýlmasýnýn sondaj çamurunun reolojik özelliklerine olan etkisi incelenmiþtir.
Amerikan Petrol Enstitüsü (API) standartlarýna uygun bir þekilde gerçekleþtirilen bu deneysel çalýþma sonucunda; spud (grafit katkýsýz) çamura kýyasla, plastik viskozite (PV) deðerinde herhangi bir olumlu ya da olumsuz etki gözlenmezken, görünür viskozite (AP) deðerinin % 5, kopma noktasý (YP) deðerinin % 36, jel mukavemeti deðerinin % 9 oranýnda arttýðý, sývý (filtrasyon) kaybý deðerinin de deðiþmediði tespit edilmiþtir.
Elde edilen bu bilgiler sonucunda, su bazlý sondaj çamurlarýnýn reolojik özelliklerinin iyileþtirilmesi için grafitin katký maddesi olarak kullanýlabileceði kanaatine varýlmýþtýr. (Bu çalýþma birinci sýrada bulunan Bilal YEÞÝL’in "grafitin sondaj çamurlarýnda kullanýlabilirliðinin araþtýrýlmasý" adlý yüksek lisans tezinden hazýrlanmýþtýr. ORCID NO: 0000-0002-0827-6226)
Anahtar Kelimeler: Na-Bentonit Su Bazlý Sondaj Çamuru, Grafit, Reolojik Özellikler, Jel Mukavemeti, Görünür Viskozite
|