Ýnsanoðlu ihtiyaçlarýný karþýlayabilmek amacýyla, geçmiþten günümüze kadar bulunduðu dönemin imkân ve teknolojilerini kullanarak, binalar, yollar, su yollarý, köprüler, camiler, hanlar, hamamlar, kervansaraylar gibi çeþitli yapýlar inþa etmiþlerdir. Geçmiþte yapýlan bu yapýlarýn çoðu yýðma þeklinde olup, taþýyýcý malzeme olarak taþ, tuðla, briket gibi malzemeler kullanýlmýþtýr. Kemerler, tonozlar, kubbeler ve duvarlar yýðma yapýlarýn taþýyýcý sistemlerini oluþturmaktadýr. En önemli kültürel mirasýmýz olan kemerler, büyük açýklýklarý geçmek ve çeþitli tarihi yapýlarda taþýyýcý sisteme katkýda bulunmak amacýyla yapýlmýþtýr. Kemerli yapýlar taþ, tuðla gibi malzemelerden yapýldýðý için genelde basýnca çalýþmaktadýr. Bu yapýlarýn basýnç dayanýmlarý yüksek, çekme dayanýmlarý ise düþüktür. Tarihi yapýlar incelendiði zaman kemerlerde çekme kuvvetini karþýlayabilmeleri için kemer-kolon birleþiminin içerisine yerleþtirilmiþ ahþap ve demirden üretilmiþ gergi çubuklarý karþýmýza çýkmaktadýr. Bu çalýþmada biri gergi çubuksuz referans model olarak adlandýrýlan, beþ tanesi de farklý tasarýmlarda gergi çubuðu ile tasarlanmýþ toplamda altý adet kemer modellerin LUSAS analiz programý kullanýlarak sayýsal modellemesi yapýlmýþtýr. Sayýsal analizde, makro modelleme de Drucker - Prager kýrýlma kriteri kullanýlarak doðrusal olmayan analizler gerçekleþtirilmiþtir. Elde edilen analiz sonuçlarý tablo ve grafiklerle karþýlaþtýrýlýp, gergi çubuðunun kemerin taþýma kapasitesini arttýrdýðý tespit edilmiþtir. Ayný zamanda günümüzde kemerlerde özellikle onarým ve güçlendirilmede kullanýlan gergi çubuklarýnýn uygulamada nasýl yapýlmasý gerektiði belirtilmiþtir.
Bu çalýþma Aksaray Üniversitesi Bilimsel Araþtýrma Projeleri Koordinatörlüðü tarafýndan 2013/92 nolu proje ile desteklenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Kemer, Gergi çubuðu, LUSAS software
|
