Türkiye'de inþa edildikleri dönemde bölgede ulaþýmý saðlayan taþ veya tuðladan oluþan tarihi yýðma kemerli köprülerin çoðu geçmiþten günümüze kültürel deðerlerinin önemi ile varlýðýný sürdürmüþtür. Yýðma köprülerin çoðu, nehir yataðýnýn her iki yanýnda sellerden korumak için yükselen yuvarlak veya hafif sivri bir kemer þeklindedir. Uzunluklarý ve yükseklikleri, inþa edildikleri vadinin geniþliðine ve derinliðine göre deðiþmektedir. Bu çalýþmada, Türkiye'nin kuzeybatý ve kuzeydoðusunda bulunan iki tarihi yýðma köprünün sismik davranýþý incelenmiþtir. Bu köprülerin mevcut haliyle korunabilmesi ve geleceðe güvenle aktarýlabilmesi için beklenen depremler altýnda sismik performansýn araþtýrýlmasý önemlidir. Yýðma kemer köprülerin yapýsal davranýþýný araþtýrmak için oluþturulan sonlu eleman modelleri, köprü üzerinde yapýlan tahribatsýz deney sonuçlarý kullanýlarak kalibre edilmiþtir. Yýðma köprülerin yapýsal davranýþý 2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliðinde verilen yer hareketi seviyeleri ile uyumlu yapay ve gerçek depremler altýnda simule edilerek, köprülerin göçme mekanizmasý ve sismik aktivite özellikleri gereði bölgede beklenen deprem hareketi altýndaki performansý deðerlendirilmiþtir. Dinamik analiz sonuçlarýnda, yapay yer hareketi verileri altýnda yýðma köprülerde gerçek yer hareketi verilerine göre daha daha fazla deformasyon olduðu görülmüþtür. 2475 yýllýk bir geri dönüþ periyoduna sahip depremde büyük hasar veya göçmeye karþý önemli ölçüde savunmasýz olduklarý görülmüþtür. Gerçek ve yapay yüklemeler altýnda, köprülerin mansap tarafýnda ve kemer üst bölgesinde önemli hasarlar gözlenmiþtir. Bu deformasyonlar, yapay yer hareketi veri setinin sonuçlarýnda daha çok vurgulanmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Yýðma kemerli köprüler, dinamik analiz,
|
