Düz ve helisel diþli çarklarýn mukavemet hesaplarýnda en önemli parametrelerden biri yük daðýlým faktörüdür. Bu faktör diþ geniþliði boyunca düzgün olmayan yük daðýlýmýnýn diþ dibi kesiti ile diþ yanaðýndaki etkilerinin hesaplara katýlmasýný saðlar. Bu çalýþmada, ISO standartlarýndaki ilgili kodlar kullanýlarak üretim toleranslarý kabulleri için bir düz diþli çarktaki yük daðýlýmýnýn ve yük daðýlým faktörünün nasýl farklýlýk gösterdiði incelenmiþtir. Böylece bir diþli çark mekanizmasýndaki yük daðýlýmý ve faktörü için hesap metodunun, millerin ve yataklarýn modellenmesinin ile diþli çarklara ve millere ait toleranslarýn tasarým hesaplarýna ISO standartlarý çerçevesinde nasýl dâhil edileceði gösterilmiþtir. Çalýþmada 2 farklý durum için bir düz diþli çarkýn yük daðýlýmý ve faktörü belirlenmiþ ve sonuçlar tablo ve grafikler halinde verilerek birbirleriyle karþýlaþtýrýlmýþtýr. Ek E ile gerçekleþtirilen üretim toleranslarýnýn ihmal edildiði faktör hesabý teorik optimum deðer 1,0’a oldukça yakýn sonuç verirken, üretim toleranslarý dahil edildiðinde ise 1,4 civarýnda sonuç vermiþtir. Bu metot ile hesaplanan faktör deðerlerine üretim toleranslarýnýn etkisi %+35 ile %-26 þeklinde gerçekleþmiþtir. Bunlara ek olarak üretim toleranslarýnýn yük daðýlým eðrisinin karakteristiði konusunda oldukça etkili olduðu görülmüþtür. Üretim toleranslarý ihmal edilen hesaplamada yük daðýlýmý parabolik eðri olarak, üretim toleranslarýnýn dahil edildiði hesaplamada ise lineer doðruya oldukça yakýn bir eðri þeklinde elde edilmiþtir. Tüm bu edinimler ýþýðýnda tasarým hesaplarýnda yapýlan üretim toleranslarý kabullerinin tasarým hesaplarýna katýlmasýnýn gerçekçi bir yaklaþým için ne kadar etkili olduðunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Düz diþli çark, Yük daðýlýmý, Yük daðýlým faktörü, Üretim toleransý, ISO 6336
|
