19. yüzyýl ortalarýnda baþlayýp, ayný yüzyýlýn sonlarýna doðru hýzlanan, önce askeri sonra sivil ve ticari amaçlar için 20. yüzyýlýn özellikle ilk çeyreðinde yaygýn olarak kullanýlmaya baþlayan zeplinler (hava gemileri/güdümlü balonlar); tarih boyunca insanlarýn uçabilme isteði için üzerinde çalýþtýðý balon ve kabil-i sevk balonlardan sonra icat edilen hava araçlarýndan birisidir. 1903’te Wright Kardeþler uçaðý icat etmiþse de 20. yüzyýlýn ilk yýllarýnda zeplinler özellikle askeri alanda önemli bir yere sahipti. Zeplinler akabinde sivil ve ticari amaçlar (ulaþým ve kargo) için kullanýlmaya baþlamýþtýr. Zeplinler, 20. yüzyýlda yaþanan 1937’deki Hindenburg Faciasý’ndan sonra üretimden kaldýrýlmýþ olsa da 20. yüzyýlýn ortasýndan itibaren ve yüzyýlýn sonlarýna doðru gerek gerçek gerek imge olarak kullanýmýný ve varlýðýný devam ettirmiþtir. Zeplinler; teknolojileri, kendilerine özgü geliþtirilen hangar yapýlarý, onlardan çekilen hava fotoðraflarý ve imgeleri ile günümüzde hala ilham verici hava araçlarýndandýr. Bu doðrultuda, zeplin, mimarlýk ve kent etkileþimi incelenmeye deðer bir konudur. Ýlginç bir þekilde; mimarlýk alanýnda, bu önemli tarihi hava aracý ile ilgili neredeyse akademik bir çalýþma bulunmamaktadýr. Tüm bu açýlardan baktýðýmýzda zeplinlerin tarihi, teknolojiyi, mimariyi ve kenti ilgilendiren özel bir hava aracý olduðu anlaþýlmaktadýr. Zeplinlerin mimarlýðý ve kenti etkiledikleri, aralarýnda disiplinlerarasý baðlarýn olduðu görülmektedir. Bu hava aracýnýn gelecek nesillere tanýtýlmasý, ulaþtýrýlmasý, onlarla ilgili yapýlarýn (hangar gibi), mühendislik ve mimari tekniklerin yaþatýlmasý ve geliþtirilmesi bu doðrultuda önemli görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Zeplin, Mimarlýk, Kent, 21. Yüzyýl ve Zeplin
|
