Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kamu altyapı yatırımlarını gerçekleştirmek için kamunun ihtiyaç duyduğu gerekli finansman ihtiyacı, kamu-özel sektör iş birliğinin bir alt modeli olan Yap-İşlet-Devret (YİD) modeline olan ilgiyi daha da arttırmaktadır. Gelişmekte olan bir ülke olarak ülkemizde artan altyapı ihtiyaçları ile birlikte ülkemizin ekonomik büyüme hedefleri de birlikte ele alındığında YİD projeleri inşaat sektörünün sürdürülebilir performansının sağlanması açısından önemli bir potansiyel olarak gösterilmektedir. Yatırımcının, kamuya geri devredilmeden önce, tesisi veya hizmeti ticari olarak kullanma hakkına sahip olduğu zaman dilimini tanımlayan imtiyaz süresi, hem kamunun hem de özel sektörün çıkarlarını ve risklerini doğrudan etkilediği için YİD projelerinin başarısı için hayati öneme sahiptir. Örneğin; çok uzun bir imtiyaz süresinin belirlenmesi özellikle imtiyaz süresi sonunda tesisin ekonomik ömrünün zirvesine ulaşmış olması durumunda kamunun zararına sebep olabileceği gibi, imtiyaz süresinin aşırı derecede kısa olması özel sektör yatırımcılarının sermaye yatırımını ve belirli bir kar seviyesine ulaşmak için işletme maliyetlerini geri döndürebilmek için tesis kullanıcılarına daha yüksek ücret oranları uygulamalarına sebebiyet verebilir. Bu bağlamda, YİD inşaat projelerde kilit paydaşların hedeflerini dengelemek için optimum bir imtiyaz süresi belirlenebilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu arka plandan yola çıkarak çalışmanın temel amacı ise; YİD tipi inşaat projelerinde optimum imtiyaz süresinin belirlenmesine etki eden faktörlerin tespit edilmesidir. Çalışma kapsamında YİD projelerinin imtiyaz süreleri ile ilgili son on yılda literatürde yer alan çalışmalar taranarak imtiyaz süresinin belirlenmesine etki eden faktörler tespit edilmiş, ilgili faktörler sınıflandırılarak bu faktörlerin imtiyaz sahibi ve kamu kurumu açısından etkileri ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler: imtiyaz dönemi, imtiyaz süresinin etkileyen faktörler, inşaat sektörü, Yap-İşlet-Devret.
|