Bir yüzeyi korumak ve/veya estetik etki yaratmak için üretilen boyalar; bağlayıcı, pigment, katkı, dolgu gibi hammaddeler içeren kaplama malzemeleridir. Boyalarda kuruma fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki yöntemle gerçekleşir. Fiziksel kurumada boya içindeki çözücü buharlaşarak yüzeyde film oluşturur. Alkid bağlayıcılar boyalarda yaygın olarak kullanılan polimerik malzemelerdir ve bu boyalarda kuruma kimyasal yöntemle(otooksidasyon) gerçekleşir. Bir yağın-yağ asidinin kendiliğinden havanın oksijenle reaksiyona girmesine otooksidasyon denmektedir [1-2]. Alkid bazlı boyalarda kullanılan önemli katkı maddelerinden bir tanesi de kurutuculardır. Alkid boyalara Co, Mn, Zr gibi katalizörler otooksidasyon hızını artırmak için katılarak, kuruma süresi kısaltılır [1]. Günümüzde, alkidin oksidatif kurutulması için boyalarda kullanılan kobalt karboksilatlar (örn. kobalt (II) 2-etilhekzanoat) ticari olarak temin edilebilen ve çok etkili katalizörlerdir [3]. Kobalt içerikli kurutucular hızlı kuruma ve film sertliği sağladıkları için tercih edilmektedir. Ancak, kanserojen etkilerinden şüphelenildiği için daha çevre dostu kurutucularla değiştirilmesine çalışılmaktadır [3]. Bu çalışmada, solvent bazlı ürünlerde kobaltın zararlı etkilerinden kurtulmak için alternatif bir kurutucu seçilerek kaplama üretilmiş ve kobalt bazlı kurutucu içeren kontrol numunesi ile karşılaştırma yapılmıştır. Her metalin farklı bir aktivasyon enerjisi vardır ve kobaltın yerini alabilecek kurutucular yine geçiş metali grubundan Fe ya da Mn olacaktır. Ancak, hava kurumalı sistemlerde iyi bir yüzey kurutucu olarak çalışmamaktadırlar. Bu sebeple, farklı amin grupları içeren ligandlar ile enerji seviyeleri değiştirilerek ihtiyaç duyulan aktivasyon enerjisine yaklaşmaları sağlanmaktadır. Yapılan çalışmada Kobalt içeren ve içermeyen iki farklı kurutucu kullanılarak solvent bazlı boya reçetesi hazırlanmış, kuruma, sertlik ve sararma performansları incelenmiştir. Referans kurutucu içeren ürünlerin performansının alternatif kurutucu kullanılan ürünlerin performansının daha iyi olduğu gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Alkid bağlayıcı, otooksidasyon, kurutucular, kobalt,
|