Günümüzde otomotiv sektöründe artan rekabet koşulları içerisinde firmaların araç hafifletme, emisyon azaltımı ve araç dayanımını arttırmaya yönelik çalışmaları neticesinde yüksek mukavemetli çelikler yaygın olarak firmalar tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Yüksek mukavemetli çelikler grubunda yer alan sıcak şekillendirme prosesi yüksek yatırım, bilgi ve tecrübe gerektirmektedir. Sıcak şekillendirme prosesinde elde edilen ürün, sıcak şekillendirme parametrelerine bağlı olarak farklı malzeme karakteristiği göstermektedir.Geleneksel soğuk şekillendirme parametrelerine ek olarak sıcak şekillendirme proseslerinde bulunan termal ve mikroyapısal parametreler kaynak prosesi sonrası parça kalitesine direk etki etmektedir.Sıcak şekillendirme malzemelerinde kullanılan galvanil kaplama, ergime sıcaklığının üzerine çıkıldığında demir-çinko alaşımını oluşturmaktadır.Çeşitli parametrelere göre değişen kaplama kalınlığı,sertlik ve kaynak proses parametreleri ile birlikte kaynak prosesinden sonra parça kalitesinde problemler görülebilmektedir. Yalın üretim sisteminde hatasız ürünün en hızlı şekilde müşteriye ulaştırılabilmesi gerektiğinden, yerinde kalitenin sağlanması büyük önem arz etmektedir.Yerinde kalitenin sağlanabilmesi, hatalı parça sayısının en aza indirgenmesi ile mümkün olabilmektedir.Özellikle sıcak şekillendirme prosesleri yüksek teknoloji ve maliyet içerdiğinden pres ve kaynak proseslerinde hata sayısı minimum seviyelerde olmalıdır. Bu makalede değişen termal, mekanik ve mikroyapısal sıcak şekillendirme proses parametreleri incelenip, kaynak işlemi sonrası elde edilen son ürün problemleri analiz edilmiş ve pres proses parametreleri ile ilişkilendirilmiştir. Sıcak şekillendirme proses parametreleri seri üretim şartları da göz önünde bulundurularak optimize edilmiş ve yaşanılan problemlerde azalma sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sıcak Şekillendirme, Mikroyapı, Sertlik, Kaynak Kalitesi, Yüksek Mukavemetli Çelikler
|
