Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin etkisiyle her geçen gün artan kuraklık, günümüzün en büyük çevresel problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. İklim değişikliğinin etkisiyle deniz suyu seviyelerinde yükselmeler, yağış miktarlarında ve akarsu debilerinde azalmalar ve bununla beraber birçok ekstrem doğa olaylarının görülme sıklığı artmıştır. Yaşanan bu olayların sonucunda kuraklığın, incelenen parametreler üzerindeki değişimleri ve eğilimi belirlenmektedir. Bu çalışma, Sakarya Havzası’nda bulunan iki akım gözlem istasyonuna ait yıllık maksimum akım (YMA) ve kuraklık verilerinin özellikleri araştırılmaktadır. Çalışmanın ilk aşamasında her iki istasyonun kuraklığının belirlenmesi için akım kuraklık indeksi (AKİ) yöntemi kullanılmaktadır. AKİ kuraklık indeksi ile belirlenen 1, 3, 6 ve 12 aylık zaman dilimlerinin her biri için eğilim analizinden önce homojenlik, durağanlık ve bağımsızlık testleri yapılmıştır. Homojenlik analizi için Standart Normal Homojenlik Testi; durağanlık analizleri için Phillips-Perron Testi, Kwiatkowski-Phillips-Schmidt-Shin ve Dickey-Fuller testleri; bağımsızlık analizi için ise Von-Neumann’s testi kullanılmıştır. Çalışmanın son aşamasında ise iki akım gözlem istasyonuna Mann-Kendall, Lineer Regresyon, Spearman Rho, Şen’s Slope ve Yenilikçi Şen eğilim analizleri uygulanmıştır. Ayrıca var olan eğilimlerin başlangıç zamanını belirlemek amacıyla Mann–Kendall Mertebe Kolerasyon (MKMK) testi kullanılmıştır. Uygulanan homojenlik, durağanlık ve bağımsızlık testlerinin sonuçlarında YMA ve kuraklık verilerinin homojenlik, durağan ve bağımsız olduğu görülmüştür. Lineer regresyon yöntemi haricindeki bütün eğilim analizlerinde Porsuk Çayı’nın YMA ve 1, 3 aylık zaman dilimlerindeki kuraklıklarda artan yönde eğilim belirlenmiş olmasına karşın 6 ve 12 aylık zaman dilimlerindeki kuraklıklarda ise herhangi bir eğilime rastlanmamıştır. MKMK testi sonuçlarına göre yaklaşık 1997 yılında trendin varlığı tespit edilmiştir. Akın Deresi’ne ait YMA ve kuraklık verilerinde ise herhangi bir eğilime rastlanmamıştır.
Anahtar Kelimeler: Yıllık Maksimum Akım, Trend Analizi, Sakarya Havzası
|
