Maden proses artıkları, maden işletmelerinde ocakta kazılan tüvenan cevherin öğütülerek ince taneli bir granülometriye dönüştürülmesinden sonra cevher kazanımı için uygulanan fiziksel ya da fizikokimyasal işlemlerden geriye kalan, yüksek su içerikli ve güncel ekonomik değeri olmayan malzeme olarak ifade edilebilir. Bu formdaki artıkların artık barajlarında geleneksel yöntemlerle depolanması güvenlik ve çevresel açıdan tehlikeler ve riskler barındırmaktadır. Özellikle atmosferik koşullara maruz kalan artıklar, doğal akıntılar yoluyla yüzeyden taşınabileceği gibi, sızıntı ve katmanlar arası emilim yolları ile de yeraltı sularına karışarak barındırdığı doğal ortamı kirletebilir Günümüzde madencilik sektöründe ortaya çıkan yüksek miktardaki proses artıklarının yerüstünde depolanması çevresel açıdan birçok sorun oluşturmaktadır. Özelikle bazı artıkların içerdiği pirit (FeS2) ya da protit (FeS) gibi sülfür mineralleri ortamdaki su ve oksijen ile reaksiyona girerek okside olmaktadır. Bu durum pH değerine bağlı olarak ortamın asiditesi ve çözünebilirliğini de değiştirmekte ve literatürde asit maden drenajı (AMD) olarak bilinmektedir. Bu çevresel riskler ve yüksek maliyetler, atıkların beton gibi büyük endüstrilerde bağlayıcı ya da ince agrega şeklinde alternatif hammadde olarak kullanılabilirliği ile önemli ölçüde azaltılabilmektedir. Bu çalışmada beton üretiminde ince agrega olarak kullanılması düşünülen Altın, Kurşun-Çinko, Mermer ve Demir maden proses atıkları sızıntı sularının Ph değişimleri belirlenmiştir. Bu sonuçlar varlığında artık numunelerinin betonda kullanım açısından bir probleme yol açmayacağı ortaya konmuştur. Ancak endüstriyel kullanım amacıyla iklim şartlarına bağlı olarak pilot çaplı testler yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Maden proses atıkları, Ph değişimi, Beton
|
