Küresel grafitli dökme demir(KGDD); matris içerisindeki grafitleri küresel şekilde olan demir-karbon döküm malzemedir. Sıvı demire bir miktar kimyasal elementlerin ilavesi ile grafitler yaprak yerine küresel olarak katılaşırlar. Bu elementlerin en önemlilerinden ikisi seryum (Ce) ve magnezyum (Mg)’dur. Mg, endüstride çok kullanılmaktadır. Küresel grafitli dökme demir malzemelerin katılaşma aşamasında aşılama işlemi ve aşılayıcı çeşitleri istenilen mekanik özellikleri elde etmek için en önemli faktördür. Aşılayıcı türü ve miktarına bağlı olarak üretilen malzemenin içyapı ve mekanik özellikleri araştırılmıştır. İçyapı değerlendirmeleri optik mikroskop, mekanik özellikler ise çekme dayanımı ve sertlik değerleri sonuçları alınabilmektedir. Küresel grafitli dökme demir üretiminde aşılayıcı katılmasındaki amaç; malzemenin düzensiz şekilde katılaşmasını önlemek, grafit kürelerinin fazla büyümesini önlemek ve karbür oluşumunu azaltmaktır. Böylece istenen düzgün şekilli küresel grafitler elde edilebilir. Aşılama için bir nevi çekirdeklenme noktalarının sayısını arttıran işlemde denilebilir. Dökme demirlerde aşılamanın etkisi ile çekirdek merkezi sayısı arttırılarak karbon atomlarının daha kısa mesafeye ulaşması için yeterli zaman bulma şansı çoğalacağından, ince taneli küçük grafit parçaları oluşur. Küresel grafitli dökme demir ailesinden olan GGG50, yüksek aşınma direnci ve mukavemet değerlerine sahip olan bir metaldir. GGG50 dökme demirde baryum esaslı aşılayıcıları farklı oranlarda kullanarak mukavemet ve sertlik değerlerinde değişimler gözlemlenmiştir. Aşı miktarı arttıkça sünek bir malzeme elde edilir fakat aşı miktarı sıvı metal içerisine fazla eklenmesi durumunda kırılgan bir yapı elde edilir. GGG50 dökme demirinin kırılgan bir yapıda olması istenmez.
Anahtar Kelimeler: KGDD, Baryum, Aşılayıcı, GGG50, Çekme Testi
|