Sağlam ve hafif olması nedeni ile kompozit malzemelerin imalat sektöründe kullanımı gittikçe artmaktadır. Kullanımının artması ile birlikte üretim sürecinde yaşanan ve kaliteyi doğrudan etkileyen sorunların giderilmesinin önemi de artmıştır. Özellikle havacılık, otomotiv, uzay sanayi gibi kompozit malzemelerin yoğun kullanıldığı ve hassas imalatın yapıldığı sektörlerde, tekrarlı işleme aşamalarının tek seferde doğru bir şekilde yapılması zorunlu hale gelmiştir. Bu sektörlerde kompozit malzemeleri birleştirmek için yoğun olarak başvurulan yöntem delik delmedir. Delik delmede kompozit malzemelerin karakteristik özellikleri ve işleme parametrelerinin etkisiyle ortaya çıkan bazı hatalar görülmektedir (delaminasyon, yüzey pürüzlülüğü, delik form ve geometrik hatalar). İşleme parametreleri nedeniyle gerçekleşen hatalar, delme sırasında kontrol altına alınarak düzeltilebilir niteliktedir. Parametrelerin neden olduğu hataların temel sebebi takımın maruz kaldığı kesme kuvvetinin, talaş kaldırma yeteneğini olumsuz etkilemesidir. Bu kapsamda takım ilerlemesine zıt gerçekleşen kesme kuvvetlerinin en belirgin olumsuz etkisi takım sehimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Takım sehimi, takımın eğilmesi ile konumunu ve kesici ağzın temas noktasını değiştirerek, delik içerisinde yüzey ve geometrik hatalara neden olmaktadır. Takım sehiminin delme ile eş zamanlı olarak ölçülmesi, işleme parametrelerine anlık müdahale edilmesi açısından önem arz etmektedir. Sehimin ölçümü için kullanılan güncel yöntemlerin (analitik hesaplama, sonlu elemanlar analizi) bir kısmı delme işlemi sonrasında yapılması nedeni ile anlık ölçüm ihtiyacını gidermemektedir. Sensör kullanılarak anlık ölçüm yapılan yöntemler ise maliyet ve konumlandırma açısından delme işlemi için uygun olmamaktadır. Bu sebeple, çalışmada diğer yöntemlere alternatif olarak, görüntü işleme yöntemi ile takım sehimi ölçümü önerilmektedir.
Bu çalışmada kompozit malzemelerin delinmesinde ortaya çıkan takım sehiminin görüntü işleme yöntemi ile anlık olarak tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla cam elyaf takviyeli kompozit malzeme (CFRP) ile üretilen iş parçasının CNC tezgâhta delinmesi sırasında eş zamanlı olarak görüntü alınmıştır. Görüntü işleme teknikleri uygulanarak takımın parçaya girişi sırasında ortaya çıkan sehim hesaplanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kompozit malzeme, delik delme, takım sehimi, görüntü işleme.
|