Madencilik proses atıklarının geleneksel yöntemlerle bertarafı ya da depolanması (atık barajı, pasa sahası vb.) sırasında ortaya çıkan çevresel riskler ve yüksek maliyetler, bu atıkların beton gibi büyük endüstrilerde bağlayıcı ya da ince agrega şeklinde alternatif hammadde olarak kullanılabilirliği ile önemli ölçüde azaltılabileceği düşünülmektedir. Özellikle metal madenciliğinde konsantre üretimi sonrasında açığa çıkan ekonomik yönden değersiz ve sülfür içeren artıklar, su ve oksijen ile etkileşime girerek Asit Maden Drenajına (AMD) sebep olup çevreye önemli derecelerde kalıcı zararlar verebilmektedir. Çevresel açıdan zararlı olabilecek bu tür artıkların, depolanacağı yerdeki izolasyonu (geçirimsiz tabakaların oluşturulması), tesisten nakli, stabilitesi, emniyeti, su ve toprak kalitesi üzerindeki etkileri gibi parametrelere bağlı olarak düzenleme şekli ve kontrolü başlıca dikkat edilmesi gereken hususlardır. Böylece maden işletmeleri açısından bertaraf maliyetlerinin azalmasının yanı sıra beton sektöründe hammadde maliyetleri de düşecektir. Ayrıca bu atıkların bağlayıcı ve agrega gibi beton hammaddeleri yerine kullanılması, sürdürülebilir madencilik faaliyetleri açısından birçok avantajı beraberinde getirecektir. Literatüre göre maden proses atıklarının harç ya da beton kullanımında ikame olarak yer almalarında herhangi bir standardın olmaması ve bu katkı malzemelerinin fiziksel-kimyasal özeliklerinin değişkenlik göstermesi nedeniyle bu konularda daha fazla çalışmanın yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle harç ya da betonlarda istenilen mekanik özelliklerin atık kullanımını sınırlandırdığı düşünülmektedir. Bu çalışmada, beton üretiminde ince agrega yerine mermer ve Pb-Zn atıkları kullanımı mekanik özellikler açısından eğilme ve basınç dayanımları araştırılmıştır. Dayanım sonuçlarına göre basma dayanımında %25 Pb-Zn ikameli atıklar 28,07 MPa, eğilme dayanımında ise aynı ikame oranında ince boyutlu mermer atığı 13,33 MPa olarak ölçülmüştür.
Anahtar Kelimeler: İnce boyutlu mermer, Pb-Zn, Maden proses atıkları, Beton
|
