Sondaj çamuru, sondaj işlemi boyunca kuyu tabanının temizlenmesi, kırıntıların yüzeye taşınması, sondaj dizisini soğutma ve yağlama, çökme ve çukur oluşumunu önleme, geçirimsiz bir kek oluşturma, yüksek basınç oluşumlarını kontrol etme, ağırlık borularını taşımaya yardımcı olma gibi önemli görevleri yapan, çeşitli katkı maddeleri ile takviye edilmiş su, organik veya gaz bazlı sirkülasyon sıvısıdır.
Sondaj çamuru bir kuyunun toplam maliyetinin önemli bir kısmını oluştururken, performansı kontrol edilmezse kuyu terk edilene kadar milyonlarca dolara mal olabilir. Bu nedenle, oluşan maliyetlerin en aza indirilmesi için sondaj akışkanının özelliklerinin sürekli kontrol altında tutulması gerekmektedir.
Sondaj çamurlarına farklı konsantrasyon ve parçacık boyutlarında eklenen katkı maddeleri son zamanlardaki araştırmaların çoğunun odak noktası haline gelmiştir. Özellikle nano boyutlu partiküller eklenerek filtrasyon kayıplarının azaltılması ve reolojik özelliklerin iyileştirilmesine yönelik çalışmalarda kayda değer artış gözlenmektedir.
Bu çalışmada, sondaj çamuruna grafit katılmasının sondaj çamurunun reolojik özelliklerine olan etkisi incelenmiştir.
Amerikan Petrol Enstitüsü (API) standartlarına uygun bir şekilde gerçekleştirilen bu deneysel çalışma sonucunda; spud (grafit katkısız) çamura kıyasla, plastik viskozite (PV) değerinde herhangi bir olumlu ya da olumsuz etki gözlenmezken, görünür viskozite (AP) değerinin % 5, kopma noktası (YP) değerinin % 36, jel mukavemeti değerinin % 9 oranında arttığı, sıvı (filtrasyon) kaybı değerinin de değişmediği tespit edilmiştir.
Elde edilen bu bilgiler sonucunda, su bazlı sondaj çamurlarının reolojik özelliklerinin iyileştirilmesi için grafitin katkı maddesi olarak kullanılabileceği kanaatine varılmıştır. (Bu çalışma birinci sırada bulunan Bilal YEŞİL’in "grafitin sondaj çamurlarında kullanılabilirliğinin araştırılması" adlı yüksek lisans tezinden hazırlanmıştır. ORCID NO: 0000-0002-0827-6226)
Anahtar Kelimeler: Na-Bentonit Su Bazlı Sondaj Çamuru, Grafit, Reolojik Özellikler, Jel Mukavemeti, Görünür Viskozite
|
