Döküm sektörünün yüksek tonajlara sahip ürünlerden birisi olan dökme demirler, %2,1’den fazla karbon içeren demir esaslı malzemeler olarak bilinirler. Üretimi, sadece döküm yöntemi ile gerçekleştirebildiğinden bu ismi almıştır. Alaşımda silisyum dışında, yapıya bazı özellikler kazandırmak için farklı alaşım elementleri de ilave edilir. İlave edilen bu alaşım elementleri, dökme demirin mikroyapısal özelliklerinde değişime neden olup, bu değişim de mekanik özellikleri etkilemektedir. Dökme demirlerin üretim maliyeti düşük olması ve çok yönlü ürünlerin elde edilmesinden dolayı mühendislik uygulamalarında kendilerine yer bulmaktadır. Dökme demirlerin içerdiği karbonun dağılımına göre; beyaz dökme demir, lamel grafitli (gri) dökme demir, temper dökme demir, küresel grafitli (sfero) dökme demir ve yüksek alaşımlı dökme demirler olarak sınıflandırılırlar. Küresel dökme demirler, lamel formdan küresel forma dönüştürülmesi için sıvı metale döküm öncesi küreleştiriciler (Mg, Ce) ilave edilir. Grafit şeklinin lamel yerine küresel formda olması dökme demire süneklik ve mukavemet kazandırmaktadır. Niyobyumun da tane inceltici ve karbür yapıcı etkiye sahip olmasından dolayı ilave edildiği malzemelerin mukavemetini ve sertliğini arttırmaktadır. Bu bakış açısından alınan destek ile oldukça sünek bir malzeme olan EN-GJS-400-15 (GGG40) malzemesine niyobyum eklenecektir. İlave edilen niyobyumun, parça üzerindeki tane inceltme davranışı, mikroyapıdaki ferrit-perlit fazlarının yoğunluğundaki değişime, ve %uzama, akma ve çekme mukavemetlerindeki değişim gibi mekanik özelliklere olan etkisi de incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Küresel dökme demir, niyobyum, tane inceltici, mekanik özellikler
|
