Türkiye'de inşa edildikleri dönemde bölgede ulaşımı sağlayan taş veya tuğladan oluşan tarihi yığma kemerli köprülerin çoğu geçmişten günümüze kültürel değerlerinin önemi ile varlığını sürdürmüştür. Yığma köprülerin çoğu, nehir yatağının her iki yanında sellerden korumak için yükselen yuvarlak veya hafif sivri bir kemer şeklindedir. Uzunlukları ve yükseklikleri, inşa edildikleri vadinin genişliğine ve derinliğine göre değişmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'nin kuzeybatı ve kuzeydoğusunda bulunan iki tarihi yığma köprünün sismik davranışı incelenmiştir. Bu köprülerin mevcut haliyle korunabilmesi ve geleceğe güvenle aktarılabilmesi için beklenen depremler altında sismik performansın araştırılması önemlidir. Yığma kemer köprülerin yapısal davranışını araştırmak için oluşturulan sonlu eleman modelleri, köprü üzerinde yapılan tahribatsız deney sonuçları kullanılarak kalibre edilmiştir. Yığma köprülerin yapısal davranışı 2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğinde verilen yer hareketi seviyeleri ile uyumlu yapay ve gerçek depremler altında simule edilerek, köprülerin göçme mekanizması ve sismik aktivite özellikleri gereği bölgede beklenen deprem hareketi altındaki performansı değerlendirilmiştir. Dinamik analiz sonuçlarında, yapay yer hareketi verileri altında yığma köprülerde gerçek yer hareketi verilerine göre daha daha fazla deformasyon olduğu görülmüştür. 2475 yıllık bir geri dönüş periyoduna sahip depremde büyük hasar veya göçmeye karşı önemli ölçüde savunmasız oldukları görülmüştür. Gerçek ve yapay yüklemeler altında, köprülerin mansap tarafında ve kemer üst bölgesinde önemli hasarlar gözlenmiştir. Bu deformasyonlar, yapay yer hareketi veri setinin sonuçlarında daha çok vurgulanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Yığma kemerli köprüler, dinamik analiz,
|
