Düz ve helisel dişli çarkların mukavemet hesaplarında en önemli parametrelerden biri yük dağılım faktörüdür. Bu faktör diş genişliği boyunca düzgün olmayan yük dağılımının diş dibi kesiti ile diş yanağındaki etkilerinin hesaplara katılmasını sağlar. Bu çalışmada, ISO standartlarındaki ilgili kodlar kullanılarak üretim toleransları kabulleri için bir düz dişli çarktaki yük dağılımının ve yük dağılım faktörünün nasıl farklılık gösterdiği incelenmiştir. Böylece bir dişli çark mekanizmasındaki yük dağılımı ve faktörü için hesap metodunun, millerin ve yatakların modellenmesinin ile dişli çarklara ve millere ait toleransların tasarım hesaplarına ISO standartları çerçevesinde nasıl dâhil edileceği gösterilmiştir. Çalışmada 2 farklı durum için bir düz dişli çarkın yük dağılımı ve faktörü belirlenmiş ve sonuçlar tablo ve grafikler halinde verilerek birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Ek E ile gerçekleştirilen üretim toleranslarının ihmal edildiği faktör hesabı teorik optimum değer 1,0’a oldukça yakın sonuç verirken, üretim toleransları dahil edildiğinde ise 1,4 civarında sonuç vermiştir. Bu metot ile hesaplanan faktör değerlerine üretim toleranslarının etkisi %+35 ile %-26 şeklinde gerçekleşmiştir. Bunlara ek olarak üretim toleranslarının yük dağılım eğrisinin karakteristiği konusunda oldukça etkili olduğu görülmüştür. Üretim toleransları ihmal edilen hesaplamada yük dağılımı parabolik eğri olarak, üretim toleranslarının dahil edildiği hesaplamada ise lineer doğruya oldukça yakın bir eğri şeklinde elde edilmiştir. Tüm bu edinimler ışığında tasarım hesaplarında yapılan üretim toleransları kabullerinin tasarım hesaplarına katılmasının gerçekçi bir yaklaşım için ne kadar etkili olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Düz dişli çark, Yük dağılımı, Yük dağılım faktörü, Üretim toleransı, ISO 6336
|
