Kültürel peyzaj, doğal çevre ve insanoğlu arasındaki etkileşim çeşitliliğini kapsamaktadır. Genellikle sürdürülebilir arazi kullanım spesifik tekniklerini, yerleştikleri doğal ortamın özelliklerini ve sınırlarını göz önünde bulundurarak doğaya özgü ruhu yansıtmaktadır. Kültürel peyzajların korunması sürdürülebilir arazi kullanımının modern tekniklerine katkıda bulunarak peyzajdaki doğal değerleri koruyabilir ya da geliştirebilir. Geleneksel arazi kullanım biçimlerinin devam eden varlığı dünyanın birçok bölgesinde biyolojik çeşitliliği destekler niteliktedir (UNESCO, 2008). Kültürel peyzaj binlerce hektarlık bir alanı kaplayan büyüklükte olabileceği gibi, bir kent çok küçük bir alanı da kapsayabilir. Tarihi yapılar veya alanlar ülkelerin tarihini, kökenini ve geçirdiği değişimi gösteren en önemli ögelerdir. Kültürel peyzaj alanları insan-çevre etkileşiminde yaşanan değişimlerin sergilendiği alanlardır. 2003 tarihinde ülkemizde yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi Avrupa’nın doğal ve kültürel peyzajının bir bütün olarak korunması, yönetilmesi ve planlanması konusunda bir çerçeve sözleşmesi ile garanti altına alınmasını hedeflemektedir. Ayrıca, UNESCO listesinde, tarihi ve kültürel peyzaj özellikleri ile ön plana kültürel miras niteliğinde ön plana çıkan birçok kent bulunmaktadır.
Bu bağlamda araştırma alanı olarak seçilen antik kıyı kenti özelliği taşıyan Bartın iline bağlı Amasra, doğal ve kültürel peyzaj değerleri ile bölgesel açıdan önemli bir yerleşim alanıdır. Aynı zamanda Amasra 2013 tarihi itibariyle UNESCO Dünya Miras Geçici Listesinde yer almaktadır. Amasra kentinin doğal ve kültürel peyzaj özellikleri analiz edildiğinde Küçük Liman’a dökülen antik dönemin izlerini günümüze yansıtan 1000 metre uzunluğundaki Horhor Deresi koridoru sahip olduğu peyzaj potansiyeli nedeniyle araştırma alanı olarak seçilmiştir. Bu çalışmada, “Horhor Deresi Kültürel Peyzaj Koridoru”na ilişkin mekânsal analizler yapılmıştır. Bu koridorun genel peyzaj tipleri tescilli yapılar, akarsu peyzajı, kentsel peyzaj, kıyı peyzajı ve arkeolojik peyzaj olarak sıralanmaktadır. Uzman değerlendirmesi doğrultusunda koridorun algısı, tercihi ile koridorlara ilişkin sorun ve öneriler saptanmıştır. Sonuçta, Amasra’da tarihi ve arkeolojik mirasın sürdürülebilirliğine katkı sağlayacak Horhor Deresi Kültürel Peyzaj Koridoru Rehberi ve Yönetim Planı ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Amasra, Kültürel Peyzaj Koridoru, Kültürel Miras, Tarihi Kentsel Peyzaj, Arkeolojik Peyzaj
|
